Kategoria: #Technologie: Z ostatniej chwili

Na dobry początek, agencja ENISA przygotowała raport dot. bieżącego krajobrazu zagrożeń w cyberprzestrzeni – https://enisa.europa.eu/sites/default/files/2025-10/ENISA%20Threat%20Landscape%202025%20Booklet.pdf. Wg. raportu aż 38,2% ataków było celowanych w sektor administracji publicznej. Kolejne miejsca zajmują: sektor transportu (7,5%), infrastruktura i usługi cyfrowe (4,8%), sektor finansów (4,5%), przemysł/produkcja (2,9%). Przy okazji, osoby zainteresowane szczegółowymi, kwartalnymi, raportami dotyczącymi sektora naukowo-badawczego oraz edukacyjnego, zachęcam do zapisania się na listę cti-reports, utrzymywaną przez  GÉANT https://lists.geant.org/sympa/subscribe/cti-reports. Ostatni raport, obejmujący okres od kwietnia do czerwca, liczył ponad 40 stron.

ENISA jako główny koordynator Europejskiego Miesiąca Cyberbezpieczeństwa (ang. ECSM), nie zapomniała także o zwykłych użytkownikach sieci, niekoniecznie zainteresowanych statystykami czy trendami – dla nich przygotowano zestaw quizów i materiałów na stronie https://cybersecuritymonth.eu/. Przy odrobinie wysiłku każdy znajdzie tam coś dla siebie, lecz publikowane tam materiały są głównie anglojęzyczne. Dla polskiej społeczności przygotowano portal https://bezpiecznymiesiac.pl/, utrzymywany przez NASK – krajowego koordynatora ECSM. Warto zajrzeć tam do bazy wiedzy, gdzie znajdziemy szereg materiałów edukacyjnych, dotyczących prób wyłudzeń kierowanych w stronę seniorów, oszustw romantycznych czy finansowych.

Miłośnikom AI polecam przystępny webinar promowany na ww. stronie przez firmę Comarch. Webinar w przystępny sposób podejmuje zagadnienia sztucznej inteligencji (AI) w cyberbezpieczeństwie –
https://www.comarch.pl/szkolenia/webinary/ai-w-cyberbezpieczenstwie-webinar/.

Pozostając w nurcie AI, warto wspomnieć o kilkudniowym szkoleniu z cyklu Secure Coding Training, przeprowadzonym on-line dla społeczności GÉANT przez PCSS (https://events.geant.org/event/1921/). W trakcie szkolenia poruszano zagadnienia testowania systemów AI, ataków na systemy AI oraz sposobów obrony przed tym atakami. Nie zabrakło też konkursu w formie „hackme”. Materiały ze szkolenia zostaną udostępnione w późniejszym terminie przez platformę https://e-academy.geant.org/, na którą można się zalogować korzystając z PIONIER.id.

Z okazji miesiąca cyberbezpieczeństwa także GÉANT przygotował szereg materiałów popularyzujących wiedzę o cyberzagrożeniach w dobie AI, w szczególności o konieczności zachowywania uważności w sytuacjach, które mogą zostać zaimprowizowane czy też zmanipulowane z udziałem AI[1].

W tym miejscu, chciałbym zarekomendować wzięcie udziału w trzeciej edycji organizowanej przez GÉANT konferencji Security Days – https://events.geant.org/event/1937/. Tym razem odbędzie się ona w Utrechcie, w dniach 7-9 kwietnia 2026r. (dwie poprzednie edycje były w Pradze). Konferencja jest dobrym miejscem do wymiany doświadczeń i spotkania z ludźmi zajmującymi się cyberbezpieczeństwem, głównie w instytucjach z sektora naukowo-badawczego i edukacyjnego w Europie, w tym w ramach sieci NREN.

Pozostając w klimacie wymiany doświadczeń oraz edukacji, warto wspomnieć o inicjatywie European Cybersecurity Challenge (https://ecsc.eu/). Tegoroczna edycja odbyła się w Warszawie (6-9.10.2025r.). Wyzwanie dedykowane jest dla młodych ludzi w wieku 14-25 lat zgłębiających tajniki cyberbezpieczeństwa i chcących się doskonalić w duchu pracy zespołowej w ramach międzynarodowych zawodów. Współorganizatorami tegorocznej edycji był Cert.pl, NASK oraz Ministerstwo Cyfryzacji. Inicjatywa z pewnością jest godna popularyzacji wśród młodych absolwentów uczelni, studentów i licealistów.

W miesiącu cyberbezpieczeństwa także nie próżnowała Rada Ministrów – na stronach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w dniu 21. października br. opublikowano informację o przyjęciu przez to gremium projektu ustawy o zmianie ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa oraz niektórych innych ustaw. Dla przypomnienia, projekt przedłożyło Ministerstwo Cyfryzacji i jest on próbą implementacji wymogów dyrektywy NIS2 w polskim systemie prawnym. Projekt (na dzień 27.10.2025r.) nie został jeszcze skierowany do Sejmu, co oznacza, że w projekcie mogą się pojawić drobne zmiany, będące wynikiem ustaleń na szczeblach ministerialnych. Dla przykładu, znajdzie się tam autopoprawka Ministerstwa Cyfryzacji, dotycząca finansowania zadań przypisanych Urzędowi Dozoru Technicznego (cyt. „Urząd Dozoru Technicznego będzie finansował zadania wynikające z projektowanej ustawy z przychodów po podwyższeniu stawek za czynności dozoru technicznego”[1]).

Z aktualnym przebiegiem prac legislacyjnych, kolejnymi wersjami projektu ustawy i komentarzami ministerstw można się zapoznać na stronie Rządowego Centrum Legislacji pod poniższym adresem:       https://legislacja.gov.pl/projekt/12384504/katalog/13055243#13055243.

[1] https://legislacja.gov.pl/docs//2/12384504/13055243/13055244/dokument743790.pdf

[1] https://connect.geant.org/2025/09/24/geant-cybersecurity-campaign-2025-cyber-mindfulness-in-the-age-of-ai

Maciej Miłostan

Anteny te będą ściśle współpracować z Fabrykami Sztucznej Inteligencji, aby zapewnić krajom członkowskim, zajmującym się sztuczną inteligencją, bezpieczny zdalny dostęp do światowej klasy, zoptymalizowanych pod kątem sztucznej inteligencji zasobów obliczeń superkomputerowych. W pełni zintegrowana z ekosystemem EuroHPC sieć ma na celu rozszerzenie dostępu do zasobów infrastruktury i innowacji w dziedzinie sztucznej inteligencji w całej Europie.

– Poznań robi kolejny duży krok w rozwoju Fabryk AI, uzyskując strategiczną Antenę w Mołdawii. To kluczowe, ponieważ Anteny Fabryk AI pozwolą większej liczbie państw w programie EuroHPC wdrażać własne, krajowe usługi Fabryk Sztucznej Inteligencji. Dzięki temu nie będą musiały inwestować we własną, kosztowną infrastrukturę superkomputerową – podkreśla Robert Pękal, Pełnomocnik Dyrektora ICHB PAN ds. PCSS.

Wśród kluczowych obszarów działalności Mołdawskiej Anteny Fabryki AI FAIMA znajdą się rolnictwo i żywność, opieka zdrowotna oraz inne segmenty sektora publicznego, takie jak oświata. Antena znacząco rozszerzy możliwości stworzenia i integracji krajowych „ekosystemów” AI oraz zwiększy dostępność technologii superkomputerowych, zoptymalizowanych o zastosowanie AI. Na jej uruchomieniu skorzystają instytucje publiczne, oświata, startupy oraz badacze.

oprac. Magdalena Baranowska-Szczepańska

Gaia AI Factory to nie tylko infrastruktura, ale także platforma współpracy między nauką, przemysłem i sektorem publicznym.

Fabryki będą oferować zestawy narzędzi i usług wspierających cały cykl życia projektów AI– od przygotowania danych, przez trenowanie modeli, aż po ich wdrożenie.

Andrzej Domański, minister finansów i gospodarki tak skomentował decyzję KE: – Drugi AI Factory dla Polski. Kolejny raz jesteśmy w gronie zwycięzców. Krakowski Cyfronet przy Akademickim Centrum Komputerowym. AGH otrzyma z KE pełne wnioskowane dofinansowanie – ponad 140 mln zł. To będzie następny, po PCSS w Poznaniu, AI Factory w Polsce. Inwestujemy w AI, bo dzięki temu będzie wdrażać najbardziej zaawansowane technologie.

W praktyce, Gaia AI Factory ma sprawić, że rozwiązania AI staną się bardziej dostępne, bezpieczne i etyczne, a Polska stanie się miejscem, gdzie można rozwijać innowacje w oparciu o najnowocześniejszą infrastrukturę w Europie. W ramach projektu odbędzie się szereg szkoleń i warsztatów, które pomogą uczestnikom zdobyć nowe umiejętności i podnieść poziom kompetencji cyfrowych.

– Kluczowym priorytetem jest zapewnienie, aby technologia sztucznej inteligencji była dostępna dla każdego – od nowych start-upów i małych firm, po ugruntowane przedsiębiorstwa, instytucje badawcze, instytucje publiczne i całe społeczeństwo.  Niezależnie od poziomu doświadczenia organizacji, Gaia AI Factory zapewni niezbędne narzędzia do przekształcania pomysłów w skuteczne rozwiązania – dodaje Marek Magryś, dyrektor CYFRONETu.

oprac. Magdalena Baranowska-Szczepańska

Spotkanie organizowane jest w budynku ENERGIS, położonym na kampusie Politechniki przy Al. 1000-lecia Państwa Polskiego w Kielcach.

Za nami pierwszy dzień tego spotkania, w którym obradowała Rada. Zaprezentowano w nim m.in. wnioski płynące z wcześniejszego wydarzenia – spotkania technicznego administratorów MAN (o którym dziś również piszemy na naszych łamach), a które dwa tygodnie wcześniej odbyło się w Poznaniu. Dr inż. Krzysztof Turza przedstawił jeden z omawianych wówczas obszarów związanych z realizacją transferu czasu i częstotliwości, będącego jednym z laboratoriów projektu PIONIER-LAB.

Popołudniu uczestnicy mieli okazję zapoznać się z najciekawszymi atrakcjami regionu – zwiedzali Jaskinię Raj oraz Zamek Królewski w Chęcinach. Dzień zakończyła kolacja koleżeńska, sprzyjająca kuluarowym rozmowom i integracji środowiska budującego od lat ekosystem PIONIER/MANy.

Trwa drugi dzień spotkania z udziałem zaproszonych gości. W programie zaplanowanego na ten dzień seminarium pt. „Transmisja sygnału czasu i częstotliwości w sieci PIONIER” znalazły się wystąpienia:

• dr. inż. Macieja Stroińskiego (PCSS) – Przewodniczącego Rady Konsorcjum PIONIER –   pn. „PIONIER – infrastruktura i usługi dla cyfrowej transformacji nauki”,
• dr. inż. Macieja Gruszczyńskiego (GUM) na temat międzynarodowych i krajowych systemów generacji precyzyjnego wzorca czasu i częstotliwości,
• dr. inż. Krzysztofa Turzy (PCSS) o rozwoju światłowodowych sieci czasu i częstotliwości w Polsce i Europie,
• dr. inż. Jacka Kołodzieja (AGH) poruszające aspekty wymagań i zarządzania systemem transferu czasu i częstotliwości ELSTAB w sieciach optycznych.

Na zakończenie zaplanowano zwiedzanie Świętokrzyskiego Kampusu Laboratoryjnego Głównego Urzędu Miar, gdzie uczestnicy będą mogli zapoznać się z wybranymi laboratoriami utworzonego niedawno centrum.

Krzysztof Kołat

PIAST-Q – oparty na laserze komputer kwantowy z uwięzionymi jonami, został dostarczony przez firmę AQT z Innsbrucka w Austrii. PIAST-Q zaoferuje europejskim użytkownikom wydajność 20 fizycznych kubitów.

PIAST-Q udostępni zasoby obliczeniowe europejskim użytkownikom końcowym – od środowiska akademickiego i przemysłu po sektor publiczny, najpóźniej do 31 grudnia 2025 roku, umożliwiając hybrydowe przypadki użycia kwantowo-klasycznego, takie jak: optymalizacja kwantowa, chemia, materiałoznawstwo oraz uczenie maszynowe. Maszyna będzie przeznaczona głównie do badań i innowacji.

Anders Jensen, Dyrektor Wykonawczy EuroHPC Joint Undertaking:
– Dzisiejsza inauguracja PIAST-Q stanowi ważny krok w kierunku wkroczenia Europy w erę kwantową. To przełomowe wydarzenie nie tylko oznacza uruchomienie naszego pierwszego komputera kwantowego EuroHPC, ale także pokazuje nasze zaangażowanie w budowę światowej klasy suwerennego ekosystemu obliczeń kwantowych w Europie. Dzięki PIAST-Q inwestujemy nie tylko w technologię, ale także w europejską doskonałość.

Dariusz Standerski, wiceminister cyfryzacji:
– Jestem wdzięczny EuroHPC JU i Komisji Europejskiej za wzorową współpracę przy tym projekcie. Nowy komputer kwantowy PIAST-Q, spełniający najwyższe międzynarodowe standardy, wspiera szeroki zakres działań – od optymalizacji kwantowej, przez badania nad kwantowym materiałoznawstwem, po kwantowe uczenie maszynowe. Przed nami wciąż wiele nieodkrytych zastosowań, a potencjał tego komputera będzie tylko rosnąć.

Robert Pękal, pełnomocnik dyrektora ds. PCSS:
– Uruchomienie PIAST-Q to dla PCSS kolejny krok milowy i potwierdzenie pozycji PCSS jako wiodącego ośrodka w dziedzinie zaawansowanych technologii. Jesteśmy dumni, że to właśnie w Poznaniu powstała pierwsza polska infrastruktura kwantowa EuroHPC, która otworzy nowe możliwości dla europejskich naukowców i przemysłu w dziedzinie obliczeń kwantowych i hybrydowych. To również dowód na naszą zdolność do szybkiej i efektywnej realizacji innowacyjnych projektów, a także na znaczenie synergii między polskimi instytucjami naukowymi a europejskimi partnerami.

Thomas Monz, prezes AQT:
– Jesteśmy zaszczyceni i dumni z faktu, że to właśnie firma AQT została wybrana, aby zainstalować komputer kwantowy oparty na pułapkach jonowych w PCSS, podkreśla to bowiem ile osiągnęliśmy w tej dziedzinie. Cieszymy się, że jesteśmy częścią europejskiej hybrydowej integracji komputerów kwantowych z HPC. Wspólnie z naszymi polskimi partnerami stoimy na czele wprowadzania tak nowatorskich zastosowań, które wzbogacą zarówno polski, jak i europejski ekosystem łączący technologie kwantowe i obliczenia dużej mocy.

dr hab. inż. Krzysztof Kurowski, koordynator projektu PIAST-Q i międzynarodowego konsorcjum EuroQCS-Poland:
– Inauguracja instalacji komputera kwantowego PIAST-Q w naszym ośrodku PCSS to symboliczny, ale bardzo ważny pierwszy etap projektu EuroQCS-Poland. Od tego momentu rozpoczynają się prace rozwojowo-wdrożeniowe realizowane we współpracy z partnerami projektu oraz EuroHPC JU. Ich celem jest pełna integracja komputera kwantowego z systemami superkomputerowymi i fabryką PIAST-AI. Efektem tych działań ma być zapewnienie użytkownikom dostępu do najnowocześniejszej, hybrydowej infrastruktury obliczeniowej – nie tylko w PCSS, ale również w pozostałych pięciu ośrodkach superkomputerowych w Europie, odpowiedzialnych za instalacje komputerów kwantowych opartych na różnych technologiach.

PIAST-AI jest jednym z sześciu centrów AI tworzonych obecnie w Europie w ramach międzynarodowej strategii wspierania transformacji cyfrowej. Dzięki nowoczesnym systemom HPC (High Performance Computing) oraz szerokiej współpracy naukowo-przemysłowej, PIAST ma szansę stać się kluczowym ośrodkiem rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce i Europie Środkowej.

Kompleksowe usługi oparte na systemie PIAST-AI uruchomione będą w trzecim kwartale 2026 roku. Wykorzystanie najnowocześniejszych technologii AI pobudzi innowacje oraz zapewni Polsce konkurencyjność na cyfrowej mapie świata. Trudno przecenić korzyści płynące z tej inwestycji. Dzięki niej powstanie dynamiczny system wymiany wiedzy, odpowiadający na wyzwania społeczne, środowiskowe i ekonomiczne. Uruchomienie PIAST-AI stanowi również ważny krok w kierunku zapewnienia technologicznej suwerenności Europy, opartej na etycznym zastosowaniu sztucznej inteligencji oraz dążeniu do zrównoważonego rozwoju w tej dziedzinie.

Dariusz Standerski, wiceminister cyfryzacji: – Rozpoczynamy jeden z najbardziej ambitnych projektów technologicznych ostatnich lat – budowę PIAST-AI, fabryki sztucznej inteligencji nowej generacji. To inwestycja, która nie tylko przyspieszy rozwój krajowych technologii, ale też umocni pozycję Polski jako kluczowego gracza w europejskim ekosystemie AI. Wierzę, że PIAST-AI stanie się centrum innowacji i wsparciem dla przedsiębiorstw, administracji i ośrodków badawczych z całego regionu.

Robert Pękal, pełnomocnik dyrektora ds. PCSS: – Decyzja EuroHPC o ulokowaniu Fabryki Piast-AI w Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym to dla nas ogromny zaszczyt i potwierdzenie wieloletniej pracy naszego zespołu. Jesteśmy dumni, że PCSS stanie się sercem innowacji AI w Polsce i ważnym filarem w budowaniu europejskiej suwerenności technologicznej. Ta inwestycja to nie tylko sprzęt i infrastruktura, ale przede wszystkim szansa na stworzenie dynamicznego środowiska współpracy, które przyciągnie talenty i pozwoli rozwijać przełomowe rozwiązania odpowiadające na wyzwania współczesnego świata. Wierzę, że razem z naszymi partnerami akademickimi i przemysłowymi, będziemy w stanie w pełni wykorzystać potencjał Piast-AI dla dobra nauki, gospodarki i społeczeństwa.

Magdalena Baranowska-Szczepańska

Wydarzenie, które odbyło się 25 czerwca w siedzibie Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego, zbiegło się z wyjątkowym momentem, w którym z przylądka Canaveral na Florydzie w kosmos poleciał dr inż. Sławosz Uznański-Wiśniewski – pierwszy Polak, który niebawem zamieszka na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej! 

– Jadąc do Poznania oglądałam gdzieś na wysokości Konina start i bardzo się cieszę, że dzisiejsze spotkanie zbiegło się z tak ważnym wydarzeniem. Jutro będziemy w Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie śledzić dokowanie kapsuły Dragon z Polakiem na pokładzie do ISS – mówiła prof. Hanna Rothkaehl, kierownik Zakładu Fizyki Plazmy CBKPAN.

Wśród gości uroczystego posiedzenia konsorcjum POLFAR znaleźli się m.in. przedstawiciele Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Centrum Badań Kosmicznych PAN, Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS, ESO, CTAO ERIC oraz oczywiście członkowie konsorcjum POLFAR z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Uniwersytetu Zielonogórskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk Warszawa/Toruń oraz Uniwersytetu Szczecińskiego i Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego.

LOFAR (Low-Frequency Array for radio astronomy – Sieć Radiowa Niskiej Częstotliwości w służbie astronomii) to europejski, wieloantenowy radioteleskop, który wykorzystuje zjawisko interferencji fal radiowych do badania wszechświata na bardzo niskich częstotliwościach. 52 anteny LOFAR-u są rozmieszczone w różnych krajach Europy, m.in. w Niemczech, Polsce, Francji, Wielkiej Brytanii, Szwecji oraz w będącej sercem tego projektu Holandii, gdzie znajduje się aż 38 z nich. Wszystkie te stacje są połączone superszybką siecią komputerową, a zebrane dane są przetwarzane przez superkomputery.

POLFAR natomiast to stworzone w 2007 roku polskie konsorcjum naukowe, którego głównym celem jest koordynacja i rozwój polskiego udziału w projekcie LOFAR.

Pobierz (PDF, 0,5MB): LOFAR_POLFAR_w sieci_PIONIER.pdf

W Polsce obecnie działają trzy stacje LOFAR-u, które są częścią sieci POLFAR, zlokalizowane w Łazach koło Krakowa, Bałdach koło Olsztyna i w podpoznańskim Borówcu. Dzięki konsorcjum POLFAR Polska ma swój wkład w innowacyjne badania kosmosu, które pozwalają na niemożliwe jeszcze do niedawna obserwacje przestrzeni międzygwiezdnej.

Koordynacja projektu LOFAR i wszelkie operacje na danych z tego systemu odbywają się w centrum na Uniwersytecie w Groningen (Holandia). Spotkanie w PCSS nie mogło więc odbyć się bez wystąpień gości z Niderlandów, w tym przewodniczącej Rady LOFAR ERIC – Jacqueline Mout, która połączyła się z gośćmi zdalnie i podziękowała wszystkim partnerom, podkreślając, że projekt był rezultatem lat dialogu i współpracy, a ustanowienie LOFAR ERIC to manifestacja siły europejskiej nauki i Polska powinna odgrywać kluczową rolę w tej podróży.

O szczegółach działania systemu LOFAR oraz planach jego rozwoju opowiedział zgromadzonym dr Michiel van Haarlem – dyrektor wykonawczy LOFAR ERIC. Zwrócił on uwagę na podstawowe fundamenty umożliwiające działanie tej infrastruktury: rozproszoną sieć stacji antenowych, skupioną na terenie Holandii i rozciągającą się na ponad 2000 km w głąb Europy oraz zdecentralizowany system centrów archiwizacji i analizowania danych. – System ten obejmuje trzy węzły: Amsterdam (Holandia), Jülich (Niemcy) oraz PCSS (Polska) – takie miejsca są kluczowe dla długoterminowego przechowywania danych – podkreślił van Haarlem. Wkrótce otwarte zostaną nowe anteny we Włoszech i w Bułgarii, a istniejące instalacje będą modernizowane i rozbudowywane w ramach programu LOFAR 2.0. Anteny posłużą nie tylko monitorowaniu sygnałów z dalekich zakątków kosmosu (w tym aktywności pulsarów, burz słonecznych oraz różnych rodzajów promieniowania), ale pomogą również w badaniu zjawisk meteorologicznych (takich jak wyładowania atmosferyczne) na ziemi – mówił.

Prof. Andrzej Krankowski, kierownik Centrum Diagnostyki Radiowej Środowiska Kosmicznego (CDRŚK), przewodniczący POLFAR, członek Rady LOFAR ERIC podsumował 10-lecie działalności konsorcjum POLFAR.

–  Obserwacje LOFAR-a to wielkie ilości danych, których sam zapis i korelacja wymagają użycia zaawansowanego sprzętu i metod informatycznych. Dzięki współpracy z Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym dane są doskonale przechowywane i archiwizowane – powiedział prof. A. Krankowski.  – Utworzenie LOFAR ERIC jest dalszą konsolidacją badań radioastronomicznych w Europie oraz Polsce. LOFAR ERIC wkracza do Europejskiej Przestrzeni Badawczej, jako wiodąca infrastruktura wykorzystująca najnowocześniejsze osiągnięcia nauki i technologii astronomicznej. 

Robert Pękal, pełnomocnik Dyrektora ds. PCSS przedstawił plany na przyszłość związane ze wspólnymi działaniami.

Na koniec uroczystego posiedzenia konsorcjum POLFAR członkowie podjęli jednogłośnie następująco brzmiącą uchwałę: Z uwagi na wniesiony wkład w powstanie Konsorcjum, budowę trzech polskich stacji, a przede wszystkim integrację polskiego środowiska radioastronomicznego wokół tworzenia w kraju i użytkowania europejskiego interferometru radiowego LOw Frequency ARray (LOFAR) na wniosek wszystkich członków POLFAR nadajemy imię Konsorcjum Profesor Katarzyny Anny Otmianowskiej-Mazur.

Prof. Katarzyna Otmianowska-Mazur była członkiem Międzynarodowej Unii Astronomicznej, Międzynarodowej Unii Nauk Radiowych (Przewodniczącą Polskiej Komisji Radioastronomii) i Polskiego Towarzystwa Astronomicznego. Zmarła w lipcu 2020 roku.

Magdalena Baranowska-Szczepańska, Błażej Oczkowski, Kacper Zieleniak

Projekt ten łączy w sumie działania dwudziestu jeden państw członkowskich i dwóch państw stowarzyszonych w EuroHPC. Nowe Fabryki AI powstaną w Austrii, Bułgarii, Francji, Niemczech, Polsce i na Słowenii. Całość inwestycji szacowana jest na 350 milionów euro, które pochodzić będą zarówno z Unii Europejskiej, jak i z budżetów tych państw.

Wszystkie Fabryki będą ze sobą połączone, tworząc swoistą federację, a ich rola będzie znamienna w kreowaniu strategii AI zarówno na poziomie krajowym, jak i ogólnoeuropejskim w kontekście ekosystemu sztucznej inteligencji na Starym Kontynencie. Uprzywilejowanym dostępem do Fabryk AI będą mogły cieszyć się startupy związane ze sztuczną inteligencją, co z pewnością zaowocuje powstaniem wielu małych i średnich firm. Pierwsze siedem Fabryk ma rozpocząć swoją działalność w kwietniu 2025 roku.

Celem działania Fabryki Piast-AI jest rozwój badań nad sztuczną inteligencją, wprowadzanie innowacji w tej dziedzinie oraz zastosowanie AI w Polsce i w całej Europie. Poprzez łączenie środowiska akademickiego, przemysłowego oraz rządu Fabryka Piast-AI tworzy dynamiczny ekosystem wymiany wiedzy i innowacji.

Fabryka Piast-AI jest projektem prowadzonym przez Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe, które współpracuje przy nim z Politechniką Poznańską, Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, a także z regionalnymi klastrami i hubami innowacji, w szczególności z Wielkopolskim Klastrem Teleinformatycznym. Inwestycję wspierają Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Finansów, które koordynuje cały proces.

Fabryka Piast ma przyspieszyć zaadaptowanie technologii AI w środowiskach akademickich i przemysłowych, wspomagając tym samym rozwój nauki w aspekcie ludzkiego życia i zdrowia, sektor IT oraz cyberbezpieczeństwo (włącznie z technologią kwantową), technologie kosmiczne i robotykę, zrównoważony rozwój (z którym wiążą się energia, rolnictwo i zmiany klimatyczne), a także sektor publiczny. Wykorzystując zaawansowaną infrastrukturę HPC Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego oraz komputer kwantowy EuroHPC Piast-Q, Fabryka Piast-AI będzie napędzać innowacje, wspierać współpracę i wzmacniać pozycję Polski w europejskim ekosystemie HPC – zarówno kwantowym, jak i AI.

Oprac. Magdalena Baranowska-Szczepańska

W ostatnim czasie w dojmujący sposób doświadczamy kaprysów pogody. Niewątpliwie jest to efektem obserwowanych od lat zmian klimatycznych, które mieszają pory roku i są powodem coraz bardziej ekstremalnych zjawisk atmosferycznych. Przełom stycznia i lutego (kiedyś środek zimy) charakteryzował się wyjątkowo licznymi załamaniami pogody – bardzo silnym wiatrem obejmującymi swym zasięgiem niemal cały obszar kraju.

Szczególnie niebezpiecznie było w minionym tygodniu, kiedy takie załamanie trwało kilka dni i było wyjątkowo niebezpieczne.

Doszło do rozległych i długotrwałych awarii linii energetycznych zasilających m.in. obiekty regeneratorowe sieci PIONIER. Te problemy dotyczyły szczególnie północno-zachodniej części Polski, gdzie wystąpił niemal jednoczesny brak zasilania w kilkunastu lokalizacjach.

Wobec przedłużających się przerw w dostawie energii i braku perspektyw naprawy koniczne było zapewnienie energii z przewoźnych agregatów prądotwórczych. Zaznaczyć trzeba w tym miejscu, że już samo poruszanie się służb technicznych w terenach dotkniętych katastrofalnym działaniem wiatru było bardzo trudne i niebezpieczne. Służby pracowały wiele godzin dostarczając agregaty tam gdzie było to konieczne, z uwzględnieniem możliwości dojazdu – wiele dróg było w tym czasie nieprzejezdnych.

Okoliczności w jakich przyszło nam się mierzyć z tym wyzwaniem najlepiej obrazują zdjęcia; choć wykonane zostały już w spokojnym czasie „po burzy”.

Krzysztof Kołat