Kategoria: #Technologie: Z ostatniej chwili

PIAST-Q – oparty na laserze komputer kwantowy z uwięzionymi jonami, został dostarczony przez firmę AQT z Innsbrucka w Austrii. PIAST-Q zaoferuje europejskim użytkownikom wydajność 20 fizycznych kubitów.

PIAST-Q udostępni zasoby obliczeniowe europejskim użytkownikom końcowym – od środowiska akademickiego i przemysłu po sektor publiczny, najpóźniej do 31 grudnia 2025 roku, umożliwiając hybrydowe przypadki użycia kwantowo-klasycznego, takie jak: optymalizacja kwantowa, chemia, materiałoznawstwo oraz uczenie maszynowe. Maszyna będzie przeznaczona głównie do badań i innowacji.

Anders Jensen, Dyrektor Wykonawczy EuroHPC Joint Undertaking:
– Dzisiejsza inauguracja PIAST-Q stanowi ważny krok w kierunku wkroczenia Europy w erę kwantową. To przełomowe wydarzenie nie tylko oznacza uruchomienie naszego pierwszego komputera kwantowego EuroHPC, ale także pokazuje nasze zaangażowanie w budowę światowej klasy suwerennego ekosystemu obliczeń kwantowych w Europie. Dzięki PIAST-Q inwestujemy nie tylko w technologię, ale także w europejską doskonałość.

Dariusz Standerski, wiceminister cyfryzacji:
– Jestem wdzięczny EuroHPC JU i Komisji Europejskiej za wzorową współpracę przy tym projekcie. Nowy komputer kwantowy PIAST-Q, spełniający najwyższe międzynarodowe standardy, wspiera szeroki zakres działań – od optymalizacji kwantowej, przez badania nad kwantowym materiałoznawstwem, po kwantowe uczenie maszynowe. Przed nami wciąż wiele nieodkrytych zastosowań, a potencjał tego komputera będzie tylko rosnąć.

Robert Pękal, pełnomocnik dyrektora ds. PCSS:
– Uruchomienie PIAST-Q to dla PCSS kolejny krok milowy i potwierdzenie pozycji PCSS jako wiodącego ośrodka w dziedzinie zaawansowanych technologii. Jesteśmy dumni, że to właśnie w Poznaniu powstała pierwsza polska infrastruktura kwantowa EuroHPC, która otworzy nowe możliwości dla europejskich naukowców i przemysłu w dziedzinie obliczeń kwantowych i hybrydowych. To również dowód na naszą zdolność do szybkiej i efektywnej realizacji innowacyjnych projektów, a także na znaczenie synergii między polskimi instytucjami naukowymi a europejskimi partnerami.

Thomas Monz, prezes AQT:
– Jesteśmy zaszczyceni i dumni z faktu, że to właśnie firma AQT została wybrana, aby zainstalować komputer kwantowy oparty na pułapkach jonowych w PCSS, podkreśla to bowiem ile osiągnęliśmy w tej dziedzinie. Cieszymy się, że jesteśmy częścią europejskiej hybrydowej integracji komputerów kwantowych z HPC. Wspólnie z naszymi polskimi partnerami stoimy na czele wprowadzania tak nowatorskich zastosowań, które wzbogacą zarówno polski, jak i europejski ekosystem łączący technologie kwantowe i obliczenia dużej mocy.

dr hab. inż. Krzysztof Kurowski, koordynator projektu PIAST-Q i międzynarodowego konsorcjum EuroQCS-Poland:
– Inauguracja instalacji komputera kwantowego PIAST-Q w naszym ośrodku PCSS to symboliczny, ale bardzo ważny pierwszy etap projektu EuroQCS-Poland. Od tego momentu rozpoczynają się prace rozwojowo-wdrożeniowe realizowane we współpracy z partnerami projektu oraz EuroHPC JU. Ich celem jest pełna integracja komputera kwantowego z systemami superkomputerowymi i fabryką PIAST-AI. Efektem tych działań ma być zapewnienie użytkownikom dostępu do najnowocześniejszej, hybrydowej infrastruktury obliczeniowej – nie tylko w PCSS, ale również w pozostałych pięciu ośrodkach superkomputerowych w Europie, odpowiedzialnych za instalacje komputerów kwantowych opartych na różnych technologiach.

PIAST-AI jest jednym z sześciu centrów AI tworzonych obecnie w Europie w ramach międzynarodowej strategii wspierania transformacji cyfrowej. Dzięki nowoczesnym systemom HPC (High Performance Computing) oraz szerokiej współpracy naukowo-przemysłowej, PIAST ma szansę stać się kluczowym ośrodkiem rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce i Europie Środkowej.

Kompleksowe usługi oparte na systemie PIAST-AI uruchomione będą w trzecim kwartale 2026 roku. Wykorzystanie najnowocześniejszych technologii AI pobudzi innowacje oraz zapewni Polsce konkurencyjność na cyfrowej mapie świata. Trudno przecenić korzyści płynące z tej inwestycji. Dzięki niej powstanie dynamiczny system wymiany wiedzy, odpowiadający na wyzwania społeczne, środowiskowe i ekonomiczne. Uruchomienie PIAST-AI stanowi również ważny krok w kierunku zapewnienia technologicznej suwerenności Europy, opartej na etycznym zastosowaniu sztucznej inteligencji oraz dążeniu do zrównoważonego rozwoju w tej dziedzinie.

Dariusz Standerski, wiceminister cyfryzacji: – Rozpoczynamy jeden z najbardziej ambitnych projektów technologicznych ostatnich lat – budowę PIAST-AI, fabryki sztucznej inteligencji nowej generacji. To inwestycja, która nie tylko przyspieszy rozwój krajowych technologii, ale też umocni pozycję Polski jako kluczowego gracza w europejskim ekosystemie AI. Wierzę, że PIAST-AI stanie się centrum innowacji i wsparciem dla przedsiębiorstw, administracji i ośrodków badawczych z całego regionu.

Robert Pękal, pełnomocnik dyrektora ds. PCSS: – Decyzja EuroHPC o ulokowaniu Fabryki Piast-AI w Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym to dla nas ogromny zaszczyt i potwierdzenie wieloletniej pracy naszego zespołu. Jesteśmy dumni, że PCSS stanie się sercem innowacji AI w Polsce i ważnym filarem w budowaniu europejskiej suwerenności technologicznej. Ta inwestycja to nie tylko sprzęt i infrastruktura, ale przede wszystkim szansa na stworzenie dynamicznego środowiska współpracy, które przyciągnie talenty i pozwoli rozwijać przełomowe rozwiązania odpowiadające na wyzwania współczesnego świata. Wierzę, że razem z naszymi partnerami akademickimi i przemysłowymi, będziemy w stanie w pełni wykorzystać potencjał Piast-AI dla dobra nauki, gospodarki i społeczeństwa.

Magdalena Baranowska-Szczepańska

Wydarzenie, które odbyło się 25 czerwca w siedzibie Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego, zbiegło się z wyjątkowym momentem, w którym z przylądka Canaveral na Florydzie w kosmos poleciał dr inż. Sławosz Uznański-Wiśniewski – pierwszy Polak, który niebawem zamieszka na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej! 

– Jadąc do Poznania oglądałam gdzieś na wysokości Konina start i bardzo się cieszę, że dzisiejsze spotkanie zbiegło się z tak ważnym wydarzeniem. Jutro będziemy w Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie śledzić dokowanie kapsuły Dragon z Polakiem na pokładzie do ISS – mówiła prof. Hanna Rothkaehl, kierownik Zakładu Fizyki Plazmy CBKPAN.

Wśród gości uroczystego posiedzenia konsorcjum POLFAR znaleźli się m.in. przedstawiciele Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Centrum Badań Kosmicznych PAN, Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS, ESO, CTAO ERIC oraz oczywiście członkowie konsorcjum POLFAR z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Uniwersytetu Zielonogórskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk Warszawa/Toruń oraz Uniwersytetu Szczecińskiego i Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego.

LOFAR (Low-Frequency Array for radio astronomy – Sieć Radiowa Niskiej Częstotliwości w służbie astronomii) to europejski, wieloantenowy radioteleskop, który wykorzystuje zjawisko interferencji fal radiowych do badania wszechświata na bardzo niskich częstotliwościach. 52 anteny LOFAR-u są rozmieszczone w różnych krajach Europy, m.in. w Niemczech, Polsce, Francji, Wielkiej Brytanii, Szwecji oraz w będącej sercem tego projektu Holandii, gdzie znajduje się aż 38 z nich. Wszystkie te stacje są połączone superszybką siecią komputerową, a zebrane dane są przetwarzane przez superkomputery.

POLFAR natomiast to stworzone w 2007 roku polskie konsorcjum naukowe, którego głównym celem jest koordynacja i rozwój polskiego udziału w projekcie LOFAR.

Pobierz (PDF, 0,5MB): LOFAR_POLFAR_w sieci_PIONIER.pdf

W Polsce obecnie działają trzy stacje LOFAR-u, które są częścią sieci POLFAR, zlokalizowane w Łazach koło Krakowa, Bałdach koło Olsztyna i w podpoznańskim Borówcu. Dzięki konsorcjum POLFAR Polska ma swój wkład w innowacyjne badania kosmosu, które pozwalają na niemożliwe jeszcze do niedawna obserwacje przestrzeni międzygwiezdnej.

Koordynacja projektu LOFAR i wszelkie operacje na danych z tego systemu odbywają się w centrum na Uniwersytecie w Groningen (Holandia). Spotkanie w PCSS nie mogło więc odbyć się bez wystąpień gości z Niderlandów, w tym przewodniczącej Rady LOFAR ERIC – Jacqueline Mout, która połączyła się z gośćmi zdalnie i podziękowała wszystkim partnerom, podkreślając, że projekt był rezultatem lat dialogu i współpracy, a ustanowienie LOFAR ERIC to manifestacja siły europejskiej nauki i Polska powinna odgrywać kluczową rolę w tej podróży.

O szczegółach działania systemu LOFAR oraz planach jego rozwoju opowiedział zgromadzonym dr Michiel van Haarlem – dyrektor wykonawczy LOFAR ERIC. Zwrócił on uwagę na podstawowe fundamenty umożliwiające działanie tej infrastruktury: rozproszoną sieć stacji antenowych, skupioną na terenie Holandii i rozciągającą się na ponad 2000 km w głąb Europy oraz zdecentralizowany system centrów archiwizacji i analizowania danych. – System ten obejmuje trzy węzły: Amsterdam (Holandia), Jülich (Niemcy) oraz PCSS (Polska) – takie miejsca są kluczowe dla długoterminowego przechowywania danych – podkreślił van Haarlem. Wkrótce otwarte zostaną nowe anteny we Włoszech i w Bułgarii, a istniejące instalacje będą modernizowane i rozbudowywane w ramach programu LOFAR 2.0. Anteny posłużą nie tylko monitorowaniu sygnałów z dalekich zakątków kosmosu (w tym aktywności pulsarów, burz słonecznych oraz różnych rodzajów promieniowania), ale pomogą również w badaniu zjawisk meteorologicznych (takich jak wyładowania atmosferyczne) na ziemi – mówił.

Prof. Andrzej Krankowski, kierownik Centrum Diagnostyki Radiowej Środowiska Kosmicznego (CDRŚK), przewodniczący POLFAR, członek Rady LOFAR ERIC podsumował 10-lecie działalności konsorcjum POLFAR.

–  Obserwacje LOFAR-a to wielkie ilości danych, których sam zapis i korelacja wymagają użycia zaawansowanego sprzętu i metod informatycznych. Dzięki współpracy z Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym dane są doskonale przechowywane i archiwizowane – powiedział prof. A. Krankowski.  – Utworzenie LOFAR ERIC jest dalszą konsolidacją badań radioastronomicznych w Europie oraz Polsce. LOFAR ERIC wkracza do Europejskiej Przestrzeni Badawczej, jako wiodąca infrastruktura wykorzystująca najnowocześniejsze osiągnięcia nauki i technologii astronomicznej. 

Robert Pękal, pełnomocnik Dyrektora ds. PCSS przedstawił plany na przyszłość związane ze wspólnymi działaniami.

Na koniec uroczystego posiedzenia konsorcjum POLFAR członkowie podjęli jednogłośnie następująco brzmiącą uchwałę: Z uwagi na wniesiony wkład w powstanie Konsorcjum, budowę trzech polskich stacji, a przede wszystkim integrację polskiego środowiska radioastronomicznego wokół tworzenia w kraju i użytkowania europejskiego interferometru radiowego LOw Frequency ARray (LOFAR) na wniosek wszystkich członków POLFAR nadajemy imię Konsorcjum Profesor Katarzyny Anny Otmianowskiej-Mazur.

Prof. Katarzyna Otmianowska-Mazur była członkiem Międzynarodowej Unii Astronomicznej, Międzynarodowej Unii Nauk Radiowych (Przewodniczącą Polskiej Komisji Radioastronomii) i Polskiego Towarzystwa Astronomicznego. Zmarła w lipcu 2020 roku.

Magdalena Baranowska-Szczepańska, Błażej Oczkowski, Kacper Zieleniak

Projekt ten łączy w sumie działania dwudziestu jeden państw członkowskich i dwóch państw stowarzyszonych w EuroHPC. Nowe Fabryki AI powstaną w Austrii, Bułgarii, Francji, Niemczech, Polsce i na Słowenii. Całość inwestycji szacowana jest na 350 milionów euro, które pochodzić będą zarówno z Unii Europejskiej, jak i z budżetów tych państw.

Wszystkie Fabryki będą ze sobą połączone, tworząc swoistą federację, a ich rola będzie znamienna w kreowaniu strategii AI zarówno na poziomie krajowym, jak i ogólnoeuropejskim w kontekście ekosystemu sztucznej inteligencji na Starym Kontynencie. Uprzywilejowanym dostępem do Fabryk AI będą mogły cieszyć się startupy związane ze sztuczną inteligencją, co z pewnością zaowocuje powstaniem wielu małych i średnich firm. Pierwsze siedem Fabryk ma rozpocząć swoją działalność w kwietniu 2025 roku.

Celem działania Fabryki Piast-AI jest rozwój badań nad sztuczną inteligencją, wprowadzanie innowacji w tej dziedzinie oraz zastosowanie AI w Polsce i w całej Europie. Poprzez łączenie środowiska akademickiego, przemysłowego oraz rządu Fabryka Piast-AI tworzy dynamiczny ekosystem wymiany wiedzy i innowacji.

Fabryka Piast-AI jest projektem prowadzonym przez Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe, które współpracuje przy nim z Politechniką Poznańską, Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, a także z regionalnymi klastrami i hubami innowacji, w szczególności z Wielkopolskim Klastrem Teleinformatycznym. Inwestycję wspierają Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Finansów, które koordynuje cały proces.

Fabryka Piast ma przyspieszyć zaadaptowanie technologii AI w środowiskach akademickich i przemysłowych, wspomagając tym samym rozwój nauki w aspekcie ludzkiego życia i zdrowia, sektor IT oraz cyberbezpieczeństwo (włącznie z technologią kwantową), technologie kosmiczne i robotykę, zrównoważony rozwój (z którym wiążą się energia, rolnictwo i zmiany klimatyczne), a także sektor publiczny. Wykorzystując zaawansowaną infrastrukturę HPC Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego oraz komputer kwantowy EuroHPC Piast-Q, Fabryka Piast-AI będzie napędzać innowacje, wspierać współpracę i wzmacniać pozycję Polski w europejskim ekosystemie HPC – zarówno kwantowym, jak i AI.

Oprac. Magdalena Baranowska-Szczepańska

W ostatnim czasie w dojmujący sposób doświadczamy kaprysów pogody. Niewątpliwie jest to efektem obserwowanych od lat zmian klimatycznych, które mieszają pory roku i są powodem coraz bardziej ekstremalnych zjawisk atmosferycznych. Przełom stycznia i lutego (kiedyś środek zimy) charakteryzował się wyjątkowo licznymi załamaniami pogody – bardzo silnym wiatrem obejmującymi swym zasięgiem niemal cały obszar kraju.

Szczególnie niebezpiecznie było w minionym tygodniu, kiedy takie załamanie trwało kilka dni i było wyjątkowo niebezpieczne.

Doszło do rozległych i długotrwałych awarii linii energetycznych zasilających m.in. obiekty regeneratorowe sieci PIONIER. Te problemy dotyczyły szczególnie północno-zachodniej części Polski, gdzie wystąpił niemal jednoczesny brak zasilania w kilkunastu lokalizacjach.

Wobec przedłużających się przerw w dostawie energii i braku perspektyw naprawy koniczne było zapewnienie energii z przewoźnych agregatów prądotwórczych. Zaznaczyć trzeba w tym miejscu, że już samo poruszanie się służb technicznych w terenach dotkniętych katastrofalnym działaniem wiatru było bardzo trudne i niebezpieczne. Służby pracowały wiele godzin dostarczając agregaty tam gdzie było to konieczne, z uwzględnieniem możliwości dojazdu – wiele dróg było w tym czasie nieprzejezdnych.

Okoliczności w jakich przyszło nam się mierzyć z tym wyzwaniem najlepiej obrazują zdjęcia; choć wykonane zostały już w spokojnym czasie „po burzy”.

Krzysztof Kołat