Zbudowany dzięki projektowi PLATON system wideokonferencji był przez lata bardzo popularny i często wykorzystywany w kraju i poza nim. Ale po kolei, zacznijmy od początku!
Koniec sierpnia 2008 roku był w PCCS niezwykle gorący i to wcale nie z powodu wysokich temperatur panujących na zewnątrz w te letnie wakacyjne dni. Właśnie kończyliśmy pisanie projektu “Platforma Obsługi Nauki PLATON – Etap I: Kontener usług wspólnych” w ramach Programu Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 Infrastruktura sfery B+R. Należało zebrać, scalić i ujednolicić wszystkie materiały przygotowane prze różne zespoły zarówno w PCSS jak i w poszczególnych Jednostkach Wiodących wchodzących w skład Konsorcjum PIONIER i biorących udział w projekcie. Celem projektu było wdrożenie nowoczesnych usług teleinformatycznych: wideokonferencji, eduroam, obliczeń kampusowych, powszechnej archiwizacji oraz naukowej interaktywnej telewizji, dostępnych dla środowiska naukowego w Polsce.
To były naprawdę trudne dni, pracowaliśmy też nocami, wiele osób nie spało w domu, musieliśmy zdążyć na czas. I tak oto w piątek 29 sierpnia o godzinie 23-ciej wysłaliśmy pocztą gotowy wniosek PLATON wraz ze studium wykonalności.
Po pozytywnej decyzji o dofinansowaniu projektu niezwłocznie przystąpiliśmy do realizacji poszczególnych zadań-usług opisanych w studium wykonalności.
Usługi wideokonferencji miały być zrealizowane na drodze budowy wysokiej jakości bezpiecznego systemu wideokonferencyjnego w sieci PIONIER, który umożliwiałby zarówno połączenia punkt-punkt jak i połączenia pomiędzy wieloma lokalizacjami jednocześnie oraz zapewnieniem możliwość rejestracji poszczególnych wideokonferencji i ich odtworzenia.
Ze względu na wcześniejsze doświadczenia i działania TASK w temacie wykorzystania komputerów oraz kamer (m.in. stacje SGI wyposażone w kamery) i transmisji obrazu przez Internet kierownikiem usługi wideokonferencji został Mścisław Nakonieczny – dyrektor TASK – ja zostałem zastępcą. To właśnie koledzy z TASK, w tym głównie Dariusz Klimowicz i Sławomir Połomski, odpowiedzialni byli za przygotowanie specyfikacji, a później postępowania przetargowego i zakup urządzeń potrzebnych do obsługi wideokonferencji.
W skład zakupionego systemu wchodziły 22 zestawy (po jednym do każdej jednostki) do zainstalowania w pokojach wideokonferencyjnych. Zestaw składał się z: videoterminala, kamery obrotowej z zoomem, 52-calowego monitora full HD, pilota i zestawu audio – głośniki i mikrofon.
Urządzenia kontrolujące zestawianie połączeń zostały zlokalizowane w dwóch węzłach sieciowych PIONIER-a – w Gdańsku i Poznaniu i zostały tak samo wyposażone w: mostek wideokonferencyjny (MCU), gatekeeper oraz serwer strumieniowania i archiwizacji. Oba są cały czas aktywne, możliwe jest więc realizowanie scenariusza równoległego, jednoczesnego wykorzystania obu serwerów w przypadku większego obciążenia.
Dodatkowo opracowany został (i tu olbrzymia zasługa kolegów Bartłomieja Idzikowskiego i Macieja Stróżyka z PCSS) system wraz z portalem umożliwiającym rezerwację zasobów potrzebnych do realizacji wideokonferencji.
Począwszy od roku 2012, tak przygotowana infrastruktura wideokonferencyjna gwarantująca wysoką jakość obrazu i głosu, została oddana do wykorzystania przez użytkowników jednostek MAN.
Wideokonferencja miała ułatwić kontakty między pracownikami jednostek naukowych, ograniczyć wyjazdy służbowe, zaoszczędzić cenny czas badaczy. I tak się stało.
Szczególny wzrost liczby sesji wideokonferencyjnych i ich znaczenie nastąpił kiedy Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oficjalnie zaakceptowało możliwość wykorzystania wideokonferencji w postępowaniach habilitacyjnych. Doceniono fakt, że członkowie komisji nie musieli podróżować, aby spotkać się w jednym miejscu. Sekretarz komisji kontaktował się z koordynatorem systemu na terenie MANu w celu uzgodnienia terminu spotkania, podania uczestników i ewentualnych kontaktów mailowych. Resztę załatwiał koordynator i system, który automatycznie powiadamiał uczestników i przypominał o posiedzeniu. Wystarczyło tylko zjawić się w określonym miejscu, godzinie i znowu administrator nawiązywał połączenie wideokonferencyjne z pozostałymi uczestnikami. Uczestnicy nie musieli się zajmować stroną techniczną a tylko merytoryczną. Doceniano również możliwość nagrywania treści takich posiedzeń i na prośbę użytkownika przekazywano nagranie.
Jednocześnie wiele polskich jednostek naukowych (uczelnie, wydziały, instytuty) niezależnie kupiło i zainstalowało na miejscu własne terminale wideokonferencyjne, które były włączane i obsługiwane w systemie PIONIER.
System umożliwia również połączenia wideokonferencyjne nie tylko z użytkownikami na terenie Polski, ale również z innych europejskich krajów, a także Azji i obu Ameryk. Wielokrotnie organizowaliśmy takie międzynarodowe wideokonferencje, w tym np. wideokonferencje z operacji otolaryngologicznych.-
Zbudowany dzięki projektowi PLATON system wideokonferencji był bardzo popularny i często wykorzystywany. Od 2012 roku do chwili obecnej odbyły się 7943 wideokonferencje, w których wzięło udział 41047 uczestników (przy założeniu, że z jednego podłączonego terminala korzystała tylko jedna osoba), a łączny czas trwania wideokonferencji wyniósł 24109 godzin.
Funkcjonujący od ponad 10 lat system wideokonferencyjny oparty na sprzętowych rozwiązaniach i protokołach SIP i H.323 był w ubiegłych latach kilkukrotnie modernizowany i nadal jest w pełni funkcjonalny, ale można zaobserwować wyraźny trend spadkowy wykorzystania tej infrastruktury.
Terminale sprzętowe tego systemu są zainstalowane przede wszystkim w salach konferencyjnych i wymagają fizycznej obecności uczestników w danej lokalizacji. Zmiana trybu pracy wielu pracowników (praca zdalna, hybrydowa) zapoczątkowana przez pandemię oraz rozwój aplikacji i systemów webowych do wideokonferencji (np. wdrożony w PIONIERze system https://meet.pionier.net.pl), dostępnych również na urządzeniach mobilnych, spowodował wzrost zainteresowania tego typu rozwiązaniami, jako alternatywa dla sprzętowych terminali wideokonferencyjnych. Użytkownicy jednak nadal doceniają jakość konferencji realizowanych z wykorzystaniem systemu wideokonferencyjnego, szczególnie w przypadku większych spotkań całych zespołów oraz realizacji konferencji i seminariów w trybie hybrydowym. Przy takich zastosowaniach dostępność systemu jest obecnie nadal wystarczająca.
Chciałbym podziękować wspomnianym w artykule kolegom: Sławkowi i Darkowi z TASK oraz Bartkowi i Maciejowi z PCSS za pomoc w stworzeniu tego materiału.
Marek Bazyly