Zasady współdzielenia oraz otwartego dostępu do danych naukowych zostały zdefiniowane w EOSC jako cztery obszary wymagań związanych z procedurami zarządzania danymi naukowymi i zostały określone jako FAIR, tak aby zapewnić naukowcom ich łatwe: wyszukiwanie (ang. Findable), dostęp (ang. Accessible), interoperacyjność (ang. Interoperability) i ponowne wykorzystanie (ang. Reusability). Wdrożenie zasad FAIR w ekosystemie EOSC ma zautomatyzować wiele procesów związanych z wykorzystaniem i współdzieleniem wyników prac naukowych.
29 lipca 2020 r. powstało Stowarzyszenie EOSC (EOSC Association). Jego misją jest m.in. postęp oraz promowanie dostępności i przejrzystości w otwartej nauce. Wśród członków EOSC Association znajdziemy Politechnikę Gdańską, Narodowe Centrum Nauki, Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza oraz Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk. Z kolei 23 czerwca br. zostało podpisane porozumienie pomiędzy Stowarzyszeniem EOSC, a Komisją Europejską. Porozumienie to wzmocni rolę EOSC w dziedzinie otwartej nauki w Europie oraz zwiększy wagę EOSC w programie ramowym Horyzont Europa.
Szczególnie istotne dla rozwoju idei EOSC w Polsce jest powiązanie z istniejącą infrastrukturą informatyczną nauki w Polsce, która obejmuje zasoby obliczeniowe oraz przestrzenie składowania i archiwizacji danych zintegrowane z infrastrukturą sieci naukowej PIONIER. Ważne dla współpracy PIONIER z EOSC są projekty łączące polskie ośrodki obliczeniowe (tzw. ośrodki KDM od Komputerów Dużej Mocy) oraz sieci miejskie, tzw. MANy (Metropolitan Area Networks). Przykładem takich projektów są PRACE-LAB (PRACE – The Partnership for Advanced Computing in Europe) oraz Krajowy Magazyn Danych, budowany w ramach projektów KMD, KMD2 oraz jego obecną kontynuację: „Krajowy Magazyn Danych – Uniwersalna infrastruktura dla składowania i udostępniania danych oraz efektywnego przetwarzania dużych wolumenów danych w modelach HPC, BigData i sztucznej inteligencji”.
Krajowy Magazyn Danych to system archiwizacji wraz z usługą tworzenia kopii zapasowych oraz wirtualnego systemu plików. System ten zapewnia automatyczną replikację danych użytkownika i gwarantuje trwałość danych w przypadku zniszczenia jednego z centrów przechowywania danych należących do systemu. Sieć PIONIER wraz z MANami stanowią szkielet sieci dostępowej KMD, oferując wydajną transmisję danych pomiędzy użytkownikiem a systemem.
Zakładane jest także wdrożenie i dostarczenie dla EOSC w Polsce podstawowych usług wchodzących w skład tzw. EOSC-Core, czyli zestawu usług zapewniającego środki do wyszukiwania, współdzielenia, dostępu i ponownego użycia danych, jak i usług związanych z przetwarzaniem tych danych. Na bazie infrastruktury sieci PIONIER, wkładem PIONIER dla EOSC-Core są:
- Polska Federacja Zarządzania Tożsamością dla użytkowników naukowych oraz kontroli dostępu w oparciu o otwarte standardy uwierzytelniania i autoryzacji, niezbędnych do realizacji założeń EOSC-Core dla federacji usług oraz repozytoriów,
- Usługa PIONIER Data ID dla rejestracji trwałych identyfikatorów obiektów cyfrowych w sieci PIONIER, gwarantująca trwały i jednoznaczny sposób dostępu do różnorodnych obiektów cyfrowych,
- Federacja Bibliotek Cyfrowych dla wsparcia dalszego procesu gromadzenia, przetwarzania i udostępniania obiektów z polskich instytucji nauki oraz kultury w modelu otwartych danych i zgodnie z zasadami FAIR.
Krajowa infrastruktura informatyczna nauki, przy dobrej integracji i współpracy, jaką już osiągnęły centra MAN i KDM w dotychczasowej realizacji krajowych usług chmurowych, powinna zacząć odgrywać kluczową rolę dla rozwoju oraz wdrożenia EOSC w Polsce. Mając na uwadze korzyści płynące z rozpowszechniania otwartej nauki, konsorcjum PIONIER powinno być jedną z instytucji zaangażowanych w działania wspierające inicjatywę EOSC.
W dniach 15-18 czerwca br. odbyło się sympozjum EOSC, zachęcamy do zapoznania się z prezentacjami dostępnymi pod: https://www.eoscsecretariat.eu/eosc-symposium-2021-programme
Gabriela Jelonek, Marcin Dąbrowski