Tag: #046

Kategorie
Wstępniak

Czas na PIONIERa

Kilka dni temu znów przestawiliśmy zegarki z czasu letniego na zimowy. W 2026 roku odbędzie się co najmniej jedna zmiana czasu: z czasu zimowego na letni w nocy z 28 na 29 marca 2026 r.. Istnieje jednak możliwość, że będzie to ostatnia zmiana czasu, jeśli Polska, zgodnie z decyzją krajów UE, zdecyduje się na stałe pozostać przy czasie letnim lub zimowym, a proces ten rozpocznie się w 2026 roku. A my dziś piszemy dla Państwa o czasie nie tylko z powodu jego zmiany. Zapraszamy do lektury newslettera.

W dzisiejszym wydaniu wracamy jeszcze do spotkania w Kielcach. Tam właśnie odbyło się seminarium na temat czasu i częstotliwości. Krzysztof Kołat i Krzysztof Turza z Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego przygotowali dla Państwa materiał szczegółowy z tego wydarzenia.

Październik był też czasem wielu ważnych decyzji. Komisja Europejska zdecydowała o lokalizacji kolejnej fabryki AI w Polsce (w Krakowie) oraz o lokalizacji „Anten Fabryk Sztucznej Inteligencji” w siedmiu państwach członkowskich. O tym wszystkim także dla Państwa piszemy. Październik, jako światowy miesiąc cyberbezpieczeństwa, obfitował w wydarzenia i wartościowe publikacje adresowane do licznego grona odbiorców. Dziś mamy dla Państwa przegląd i podsumowanie, które przygotował specjalista od spraw bezpieczeństwa dr Maciej Miłostan. 

Minął rok od produkcyjnego uruchomienia sieci dystrybucji klucza kwantowego w PIONIERze, zrealizowanej w ramach projektu PIONIER-Q. Piszemy dziś także o tym, co się zdarzyło i co przed nami w kwestii kwantowej. 

W minionym czasie  w Barcelonie odbyło się spotkanie SIG-NOC , organizowane przez projekt GN5-2, w którym prezentowany był jeden z kluczowych komponentów o nazwie Maat budowanego właśnie systemu do zarządzania usługami transmisji danych w sieci PIONIER, o czym również piszemy dziś na łamach. 

Nie oglądamy się już za siebie, ale pędzimy do przodu. Trwają właśnie gorączkowe przygotowania do The International Conference for High Performance Computing, Networking, Storage, and Analysis w St. Louis, na którym obecni będą przedstawiciele Konsorcjum PIONIER. 

W nadchodzącym listopadzie odbędzie się wiele szkoleń, konferencji i spotkań, w których warto uczestniczyć. Mamy dla Państwa cały zestaw do przeanalizowania i dokonania wyboru. 

 

 

Miłej lektury i dobrego czasu,
Magdalena Baranowska-Szczepańska

Kategorie
#Technologie: Z ostatniej chwili

Miesiąc cyberbezpieczeństwa – podsumowanie

Na dobry początek, agencja ENISA przygotowała raport dot. bieżącego krajobrazu zagrożeń w cyberprzestrzeni – (https://enisa.europa.eu/sites/default/files/2025-10/ENISA%20Threat%20Landscape%202025%20Booklet.pdf). Wg. raportu aż 38,2% ataków było celowanych w sektor administracji publicznej. Kolejne miejsca zajmują: sektor transportu (7,5%), infrastruktura i usługi cyfrowe (4,8%), sektor finansów (4,5%), przemysł/produkcja (2,9%). Przy okazji, osoby zainteresowane szczegółowymi, kwartalnymi, raportami dotyczącymi sektora naukowo-badawczego oraz edukacyjnego, zachęcam do zapisania się na listę cti-reports, utrzymywaną przez Géant – https://lists.geant.org/sympa/subscribe/cti-reports. Ostatni raport, obejmujący okres od kwietnia do czerwca, liczył ponad 40 stron.

ENISA jako główny koordynator Europejskiego Miesiąca Cyberbezpieczeństwa (ang. ECSM), nie zapomniała także o zwykłych użytkownikach sieci, niekoniecznie zainteresowanych statystykami czy trendami – dla nich przygotowano zestaw quizów i materiałów na stronie https://cybersecuritymonth.eu/. Przy odrobinie wysiłku każdy znajdzie tam coś dla siebie, lecz publikowane tam materiały są głównie anglojęzyczne. Dla polskiej społeczności przygotowano portal https://bezpiecznymiesiac.pl/, utrzymywany przez NASK – krajowego koordynatora ECSM. Warto zajrzeć tam do bazy wiedzy, gdzie znajdziemy szereg materiałów edukacyjnych, dotyczących prób wyłudzeń kierowanych w stronę seniorów, oszustw romantycznych czy finansowych.         

Miłośnikom AI polecam przystępny webinar promowany na ww. stronie przez firmę Comarch. Webinar w przystępny sposób podejmuje zagadnienia sztucznej inteligencji (AI) w cyberbezpieczeństwie –
https://www.comarch.pl/szkolenia/webinary/ai-w-cyberbezpieczenstwie-webinar/.

 

Pozostając w nurcie AI, warto wspomnieć o kilkudniowym szkoleniu z cyklu Secure Coding Training, przeprowadzonym on-line dla społeczności GÉANT przez PCSS (https://events.geant.org/event/1921/). W trakcie szkolenia poruszano zagadnienia testowania systemów AI, ataków na systemy AI oraz sposobów obrony przed tym atakami. Nie zabrakło też konkursu w formie „hackme”. Materiały ze szkolenia zostaną udostępnione w późniejszym terminie przez platformę https://e-academy.geant.org/, na którą można się zalogować korzystając z PIONIER.id.

 

Z okazji miesiąca cyberbezpieczeństwa także GÉANT przygotował szereg materiałów popularyzujących wiedzę o cyberzagrożeniach w dobie AI, w szczególności o konieczności zachowywania uważności w sytuacjach, które mogą zostać zaimprowizowane czy też zmanipulowane z udziałem AI[1].

 

W tym miejscu, chciałbym zarekomendować wzięcie udziału w trzeciej edycji organizowanej przez GÉANT konferencji Security Days – https://events.geant.org/event/1937/. Tym razem odbędzie się ona w Utrechcie, w dniach 7-9 kwietnia 2026r. (dwie poprzednie edycje były w Pradze). Konferencja jest dobrym miejscem do wymiany doświadczeń i spotkania z ludźmi zajmującymi się cyberbezpieczeństwem, głównie w instytucjach z sektora naukowo-badawczego i edukacyjnego w Europie, w tym w ramach sieci NREN.

Pozostając w klimacie wymiany doświadczeń oraz edukacji, warto wspomnieć o inicjatywie European Cybersecurity Challenge (https://ecsc.eu/). Tegoroczna edycja odbyła się w Warszawie (6-9.10.2025r.). Wyzwanie dedykowane jest dla młodych ludzi w wieku 14-25 lat zgłębiających tajniki cyberbezpieczeństwa i chcących się doskonalić w duchu pracy zespołowej w ramach międzynarodowych zawodów. Współorganizatorami tegorocznej edycji był Cert.pl, NASK oraz Ministerstwo Cyfryzacji. Inicjatywa z pewnością jest godna popularyzacji wśród młodych absolwentów uczelni, studentów i licealistów.

 

W miesiącu cyberbezpieczeństwa także nie próżnowała Rada Ministrów – na stronach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w dniu 21. października br. opublikowano informację o przyjęciu przez to gremium projektu ustawy o zmianie ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa oraz niektórych innych ustaw. Dla przypomnienia, projekt przedłożyło Ministerstwo Cyfryzacji i jest on próbą implementacji wymogów dyrektywy NIS2 w polskim systemie prawnym. Projekt (na dzień 27.10.2025r.) nie został jeszcze skierowany do Sejmu, co oznacza, że w projekcie mogą się pojawić drobne zmiany, będące wynikiem ustaleń na szczeblach ministerialnych. Dla przykładu, znajdzie się tam autopoprawka Ministerstwa Cyfryzacji, dotycząca finansowania zadań przypisanych Urzędowi Dozoru Technicznego (cyt. „Urząd Dozoru Technicznego będzie finansował zadania wynikające z projektowanej ustawy z przychodów po podwyższeniu stawek za czynności dozoru technicznego”[1]).

Z aktualnym przebiegiem prac legislacyjnych, kolejnymi wersjami projektu ustawy i komentarzami ministerstw można się zapoznać na stronie Rządowego Centrum Legislacji pod poniższym adresem:       https://legislacja.gov.pl/projekt/12384504/katalog/13055243#13055243.

 

[1] https://legislacja.gov.pl/docs//2/12384504/13055243/13055244/dokument743790.pdf

 

[1] https://connect.geant.org/2025/09/24/geant-cybersecurity-campaign-2025-cyber-mindfulness-in-the-age-of-ai

 

Maciej Miłostan

Kategorie
#Ludzie: Aktualności

Listopadowe szkolenia, konferencje i warsztaty

Wśród bogatej oferty szkoleń znajdzie się coś dla każdego – chociażby dla tych, zainteresowanych cyberbezpieczeństwem, geopolityką, czy najnowszymi rozwiązaniami technologicznymi w zakresie Internetu optycznego.

 

3 listopada – 5 listopada

EOSC Symposium 2025 (Bruksela, Belgia)

 

3 listopada – 5 listopada

GARR Workshop 2025 (Rzym, Włochy)

 

5 listopada – 6 listopada

Education preparatory meeting for the CTO workshop 2025 (Wydarzenie Hybrydowe, Amsterdam, Holandia)

 

5 listopada – 7 listopada

HEAnet Conference 2025 (Killarney, Irlandia)

 

5 listopada – 7 listopada

Blue-Cloud 2026 Third Federation Workshop (Bruksela, Belgia)

 

10 listopada – 11 listopada

Open Science in the light of geopolitical polarisation (Berlin, Niemcy)

 

10 listopada – 12 listopada

Open Science Week 2025 (Praga i Brno, Czechy)

 

12 listopada

GNA-G Network eAcademy Working Group – Open Monthly Meeting (online)

 

12 listopada – 13 listopada

GraspOS Final Conference: Opening Research Assessment (Piza, Włochy)

 

12 listopada – 14 listopada

NPAPW25 – Network Performing Arts Production Workshop – New York, US (1/1) (online)

 

13 listopada

36th STF, hosted by ULAKBIM (online/Stambuł, Turcja)

 

13 listopada

Webinar – The PDCA approach to cybersecurity awareness (online)

 

14 listopada

NREN AI Factory get-together 2 (online)

 

14 listopada

FileSender Online Infoshare (online)

 

14 listopada

GEANT General Assembly Infoshare: AOPB26 (online)

 

18 listopada

5th EOSC Support Office Austria General Assembly (Wiedeń, Austria)

 

18 listopada – 20 listopada

Munin Conference on Scholarly Publishing (Tromsø, Norwegia)

 

19 listopada

1st EDEN & FIDELIS Bootcamp (Paryż, Francja)

 

20 listopada

Infoshare: Backscattering based sensing technologies, Equipment and Use Cases (online)

 

20 listopada

GCP Midyear Check-in (online)

 

 

21 listopada

 

GEANT General Assembly (Amsterdam, Holandia)

 

25 listopada

Partner Webinar: AI is coming, is your optical network ready? (online)

 

26 listopada

Pre-CTO Workshops 2025 Strategy Session (with GA Representatives) (Amsterdam, Holandia)

 

27 listopada

ENISA – 2nd Cybersecurity Awareness Raising Conference – Empowering the Human Element (Zagrzeb, Chorwacja)

 

27 listopada

Infoshare: Boost Trust in Your Open Source Software – GÉANT Certificates (online)

 

27-28 listopada

CTO Workshops 2025 – Network, Security, T&I, Above-the-Net (Amsterdam, Holandia)

 

28 listopada

5th EOSC Support Office Austria General Assembly (Wiedeń, Austria)

oprac. Kacper Zieleniak

Kategorie
Kontakt

Redakcja PIONIER News

Zapraszamy do kontaktu z redakcją PIONIER News. Wszelkie uwagi, propozycje, rozszerzenia artykułów i informacji zawartych w niniejszym newsletterze można uzyskać bezpośrednio pisząc na adres: news@pionier.net.pl.

Newsletter jest wydawany przez Biuro Konsorcjum PIONIER – Polski Internet Optyczny. Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów, korekty i edycji nadesłanych materiałów. Kopiowanie i rozpowszechnianie redakcyjnych materiałów bez zgody wydawcy jest zabronione.

 

 

Zapraszamy do kontaktu z redakcją PIONIER News. Wszelkie uwagi, propozycje, rozszerzenia artykułów i informacji zawartych w niniejszym newsletterze można uzyskać bezpośrednio pisząc na adres: news@pionier.net.pl.

 

 

 

 

 
Kategorie
#Ludzie: Aktualności

O jednym z kluczowych komponentów do zarządzania usługami transmisji danych w sieci PIONIER

Aplikacja Maat wdrożona w sieci naukowo-badawczej PIONIER jako komponent typu Single Source of Truth (SSoT) jest kluczowym elementem zapewnianiającym spójność, integralność i automatyzację zarządzania zasobami i usługami w złożonym środowisku sieciowym. 

W sieci opartej na technologiach MPLS (EVPN, L3VRF) i wykorzystującej różnorodne platformy sprzętowe (Juniper Trio, Express, Broadcom Jericho2, Qumran-2U), centralne repozytorium wiedzy o stanie infrastruktury jest niezbędne do efektywnego planowania, wdrażania i utrzymania usług. Maat zapewnia elastyczny model danych oraz otwarte interfejsy (API) zgodne ze standardami TM Forum (TMF638, TMF639) , co umożliwia łatwą integrację z narzędziami orkiestracji, automatyzacji, systemami OSS/BSS oraz platformami monitoringu, niezależnie od producenta sprzętu czy architektury procesora sieciowego.

Zastosowanie Maat w środowisku PIONIER pozwala na znaczące usprawnienie procesów operacyjnych i ograniczenie liczby błędów konfiguracyjnych. Dzięki utrzymywaniu spójnej, aktualnej bazy danych opisującej zarówno zasoby fizyczne (urządzenia, porty, karty), jak i logiczne (VRF, instancje EVPN, połączenia międzywęzłowe), administratorzy uzyskują pełną widoczność topologii sieci i zależności między elementami. W połączeniu ze wspierającym modułem EventListener i funkcją historycznego śledzenia zmian, Maat umożliwia automatyczne reagowanie na zdarzenia (np. utratę spójności konfiguracji), analizę trendów oraz odtwarzanie wcześniejszych stanów sieci. W praktyce przekłada się to na szybsze usuwanie awarii, bardziej precyzyjne planowanie pojemności oraz możliwość automatycznego przywracania pożądanego stanu infrastruktury zdefiniowanego w SSoT.

TU WKLEIC TE 1 GRAFIKE Z KWADRATAMI KOLORYWMI

Podstawowy model danych, bazujący na TMF opisujących zasoby i usługi

Perspektywy rozwoju i wykorzystania aplikacji Maat w sieci PIONIER są szerokie. Dzięki elastycznemu modelowi danych, możliwe jest tworzenie i integracja nowych aplikacji i usług bazujących na wspólnym źródle wiedzy — np. do automatyzacji konfiguracji EVPN/L3VRF, optymalizacji ścieżek routingu, zarządzania zasobami optycznymi czy wizualizacji zależności usługowych. Integracja z platformami analitycznymi i orkiestratorami umożliwia dalszą automatyzację procesów, zwiększając efektywność operacyjną i bezpieczeństwo. W dłuższej perspektywie Maat może stać się kluczowym elementem „inteligentnego” ekosystemu zarządzania siecią, w którym aplikacje decyzyjne, systemy AI/ML oraz narzędzia planowania współdzielą jeden spójny model danych, co znacząco przyspiesza wdrażanie innowacji w środowisku badawczym.

Architektura aplikacji Maat została zaprojektowana w sposób modularny i skalowalny, umożliwiający jego elastyczne dopasowanie do potrzeb dużych i złożonych środowisk sieciowych, takich jak PIONIER. Centralnym elementem rozwiązania jest pojedyncza, zunifikowana baza danych typu non-SQL, oparta o schematy danych (ang. data schemas) opisujące zarówno zasoby fizyczne, logiczne, jak i usługi. Każdy z tych elementów – urządzenia, połączenia, instancje usług – jest modelowany jako obiekt posiadający dwukierunkowe relacje z innymi zasobami, co pozwala odwzorować rzeczywistą strukturę urządzeń oraz sieci. Dostęp do danych realizowany jest przez standardowe API TM Forum (TMF638 i TMF639) zapewniające pełną funkcjonalność CRUD (Create, Read, Update, Delete), co umożliwia integrację z systemami automatyzacji i orkiestracji. Architektura obejmuje także rozbudowany interfejs GUI, który automatycznie dostosowuje się do zdefiniowanych schematów danych oraz moduł EventListener, pozwalający monitorować zdarzenia waplikacji, np. dodanie, modyfikację lub usunięcie zasobu. Dodatkowe komponenty, takie jak moduł AAA (Authentication, Authorization, Accounting) zintegrowany z Keycloak oraz system logowania i monitorowania oparty o Graylog lub Grafana Loki, zapewniają kontrolę dostępu i działania aplikacji. Dzięki takiemu podejściu Maat nie jest jedynie statycznym repozytorium danych, lecz aktywnym centrum wiedzy o sieci, zdolnym do komunikacji, reagowania i współdziałania z innymi elementami ekosystemu zarządzania infrastrukturą.

W Maat wszystkie obiekty są reprezentowane w formacie JSON, zgodnie z elastycznym schematem danych (ang. schema-based model). Każdy obiekt ma określony typ (@type), zestaw atrybutów (serviceCharacteristic, resourceCharacteristic), relacje z innymi obiektami (serviceRelationship, resourceRelationship) oraz unikalne identyfikatory (id).

Zgodnie z określonym w TMF sposobem opisu zasobów i usług, modelowanie odbywa się w trzech głównych warstwach:

  • Zasoby fizyczne (Physical Resources) – opisują infrastrukturę sprzętową, czyli routery, karty, interfejsy, lokalizacje i ich wykorzystanie. W tej warstwie odwzorowywane są urządzenia różnych platform (np. Juniper Trio, Broadcom Jericho2), ich porty fizyczne i zależności między nimi.
  • Zasoby logiczne (Logical Resources) – obejmują elementy wirtualne i konfiguracyjne, takie jak interfejsy zagregowane, logiczne, platformy sprzętowe (producent, model). Tutaj definiowane są zależności między logicznymi instancjami usług a zasobami fizycznymi.
  • Usługi (Services) – reprezentują faktycznie świadczone usługi sieciowe (np. Ethernet Point-to-Point Circuit, EVPN, L3VPN). Każda usługa posiada kategorię (@type, np. l2.circuit, l2.evpn.bd, l3.vrf) oraz parametry specyficzne dla danego typu usługi: identyfikatory, adresacje, protokoły routingu, punkty SAP (Service Access Point) itd.

Dostęp do Maat może odbywać się także za pomocą interfejsu graficznego z poziomu przeglądarki internetowej. W interfejsie Maat GUI administrator może przeglądać, edytować i dodawać obiekty, korzystając z walidacji schematów danych.

TU WKLEIĆ TE DRUGĄ GRAFIKĘ Z TABELKĄ

Interfejs graficzny Maat

Implementacja usług w sieci PIONIER oparta jest na procesach (ang. workflows), które korzystają z danych przechowywanych w Maat. Proces przebiega wieloetapowo i automatyzuje cały cykl życia usługi – od walidacji, przez wdrożenie, po monitoring.

Proces (zaimplementowany w ramach orkiestratora Apache Airflow) komunikuje się z aplikacją Maat poprzez REST API. Pobierane są informacje o zasobach (urządzenia, interfejsy, identyfikatory, konfiguracje) oraz o usłudze, która ma zostać wdrożona. Dane te służą do weryfikacji, czy infrastruktura spełnia wymagania danego typu usługi.

Na podstawie relacji i atrybutów obiektów w Maat proces sprawdza, czy wszystkie niezbędne elementy (np. interfejsy na urządzeniach) są dostępne. Jeśli tak – system generuje parametry konfiguracyjne (VLAN ID, identyfikatory kanałów itp.) i aktualizuje bazę Maat o planowany stan usługi.

W kolejnym kroku proces uruchamia playbooki Ansible, korzystające z szablonów Jinja2, które odwzorowują konfigurację dla konkretnego typu urządzenia (np. Juniper MX, PTX, ACX). Playbooki implementują konfigurację w oparciu o dane z Maat, zapewniając spójność i powtarzalność.

Dzięki takiemu podejściu wdrożenie nowej usługi — np. L2 E-LINE obecnie, czy L2 EVPN lub L3 VRF w nieodległej przyszłości — odbywa się z wykorzystaniem bezpośrednio danych referencyjnych w Maat, co eliminuje błędy konfiguracyjne, zapewnia pełną powtarzalność i zgodność konfiguracji z modelem sieci. Maat nie tylko opisuje infrastrukturę, ale też istotnie wpływa na proces jej konfiguracji, stanowiąc centralny element orkiestracji i automatyzacji w środowisku sieci PIONIER.

Ciekawym wykorzystaniem interfejsów aplikacji Maat jest integracja z  z narzędziem typu IM (Instant Messaging) o nazwie Mattermost. Użytkownicy sieci PIONIER mogą odpytywać w szybki sposób chat bota o stan usług i zasobów.

Tomasz Szewczyk

Kategorie
#Technologie: Z ostatniej chwili

Anteny Fabryk AI połączą Polskę i Mołdawię

Anteny te będą ściśle współpracować z Fabrykami Sztucznej Inteligencji, aby zapewnić krajom członkowskim, zajmującym się sztuczną inteligencją, bezpieczny zdalny dostęp do światowej klasy, zoptymalizowanych pod kątem sztucznej inteligencji zasobów obliczeń superkomputerowych. W pełni zintegrowana z ekosystemem EuroHPC sieć ma na celu rozszerzenie dostępu do zasobów infrastruktury i innowacji w dziedzinie sztucznej inteligencji w całej Europie.

– Poznań robi kolejny duży krok w rozwoju Fabryk AI, uzyskując strategiczną Antenę w Mołdawii. To kluczowe, ponieważ Anteny Fabryk AI pozwolą większej liczbie państw w programie EuroHPC wdrażać własne, krajowe usługi Fabryk Sztucznej Inteligencji. Dzięki temu nie będą musiały inwestować we własną, kosztowną infrastrukturę superkomputerową – podkreśla Robert Pękal, Pełnomocnik Dyrektora ICHB PAN ds. PCSS.

Wśród kluczowych obszarów działalności FAIMA znajdą się rolnictwo i żywność, opieka zdrowotna oraz inne segmenty sektora publicznego, takie jak oświata. Antena znacząco rozszerzy możliwości stworzenia i integracji krajowych „ekosystemów” AI oraz zwiększy dostępność technologii superkomputerowych, zoptymalizowanych o zastosowanie AI. Na jej uruchomieniu skorzystają instytucje publiczne, oświata, startupy oraz badacze.

oprac. Magdalena Baranowska-Szczepańska

Kategorie
#Technologie: Z ostatniej chwili

Polska będzie mieć drugą fabrykę AI

Gaia AI Factory to nie tylko infrastruktura, ale także platforma współpracy między nauką, przemysłem i sektorem publicznym. 

Fabryki będą oferować zestawy narzędzi i usług wspierających cały cykl życia projektów AI – od przygotowania danych, przez trenowanie modeli, aż po ich wdrożenie.

Andrzej Domański, minister finansów i gospodarki tak skomentował decyzję KE: – Drugi AI Factory dla Polski. Kolejny raz jesteśmy w gronie zwycięzców. Krakowski Cyfronet przy Akademickim Centrum Komputerowym. AGH otrzyma z KE pełne wnioskowane dofinansowanie – ponad 140 mln zł. To będzie następny, po PCSS w Poznaniu, AI Factory w Polsce. Inwestujemy w AI, bo dzięki temu będzie wdrażać najbardziej zaawansowane technologie.

W praktyce, Gaia AI Factory ma sprawić, że rozwiązania AI staną się bardziej dostępne, bezpieczne i etyczne, a Polska stanie się miejscem, gdzie można rozwijać innowacje w oparciu o najnowocześniejszą infrastrukturę w Europie. W ramach projektu odbędzie się szereg szkoleń i warsztatów, które pomogą uczestnikom zdobyć nowe umiejętności i podnieść poziom kompetencji cyfrowych.

– Kluczowym priorytetem jest zapewnienie, aby technologia sztucznej inteligencji była dostępna dla każdego – od nowych start-upów i małych firm, po ugruntowane przedsiębiorstwa, instytucje badawcze, instytucje publiczne i całe społeczeństwo.  Niezależnie od poziomu doświadczenia organizacji, Gaia AI Factory zapewni niezbędne narzędzia do przekształcania pomysłów w skuteczne rozwiązania – dodaje Marek Magryś, dyrektor CYFRONETu.

oprac. Magdalena Baranowska-Szczepańska

Kategorie
#Technologie: Aktualności

Transfer wzorca czasu i częstotliwości w sieci PIONIER – krajowa infrastruktura T&F na tle Europy

Podczas dedykowanego tym zagadnieniom seminarium pn. „Transmisja sygnału czasu i częstotliwości w sieci PIONIER” swoje wystąpienia zaprezentowali specjaliści z Akademii Górniczo-Hutniczej, Głównego Urzędu Miar oraz Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego. Pokazały one jak istotnym elementem współczesnej infrastruktury badawczej jest możliwość dystrybucji ultraprecyzyjnych wzorców czasu i częstotliwości w sieciach światłowodowych.

W roku 2023, w ramach projektu PIONIER-LAB, z wykorzystaniem infrastruktury Ogólnopolskiej Sieci Optycznej PIONIER, uruchomiono dedykowany system transmisyjny wzorca czasu i częstotliwości wraz z węzłami dystrybucji opartymi o urządzenia ELSTAB. Kluczowe węzły umiejscowione zostały w 11-stu lokalizacjach partnerów Konsorcjum, biorących udział w realizacji Laboratorium 2-ego. W kolejnym etapie uruchomiono transmisję na kolejnych odcinkach sieci PIONIER, tak aby finalnie zasięgiem sieci objąć wszystkich Partnerów Konsorcjum. Obecnie trwają prace polegające na instalacji węzłów dystrybucji w pozostałych jednostkach tak, aby w każdej z nich możliwy był dostęp do wzorców czasu i częstotliwości w podstawowym zakresie. Dzięki zastosowaniu zaawansowanych technik kompensacji opóźnień, stabilność przesyłanego sygnału częstotliwości w sieci osiąga poziom lepszy niż 10⁻¹6. Należy w tym miejscu nadmienić, iż równolegle do sieci zrealizowanej w ramach PIONIER-LABa, rozwijana jest także infrastruktura dystrybucji referencyjnej częstotliwości optycznej. Sieć ta to nowa klasa sygnałów, przeznaczona dla innej grupy użytkowników, w której względna stabilność transferu częstotliwości jest nie gorsza niż 10⁻¹8. Łącznie, polska światłowodowa infrastruktura dystrybucji precyzyjnego wzorca czasu i częstotliwości, o długości 7 tys. km, stanowi krajowy kręgosłup systemu, który zaliczany jest do czołówki najlepszych europejskich rozwiązań tego typu.

Fakt ten został już dostrzeżony na arenie międzynarodowej. W zeszłym roku uruchomiono łącze do Narodowego Instytutu Metrologii w Brunszwiku (PTB, niem. Physikalisch-Technische Bundesanstalt), niemieckiego odpowiednika polskiego Głównego Urzędu Miar, który pełni rolę centralnego węzła europejskiego systemu referencyjnego. Całość siedmiuset kilometrowego połączenia została zrealizowana z użyciem wyłącznie polskich urządzeń, a jakość transferu jest na najwyższym, światowym poziomie. Te działania umożliwiły, po raz pierwszy, na udział polskich zegarów optycznych w ogólnoeuropejskiej kampanii światłowodowych porównań tych wzorców. Inicjatywy te pozwalają na udział krajowych ośrodków naukowych w międzynarodowych inicjatywach badawczych i eksperymentach na równorzędnych, partnerskich zasadach.

Równolegle prowadzone są prace nad włączeniem polskiej sieci T&F w paneuropejski system transferu metrologicznego. Polska sieć jest reprezentowana w dwóch kluczowych inicjatywach: inicjatywa wybudowania światłowodowej sieci Core Time and Frequency Network, która jest ważną częścią strategii rozwojowej sieci GÉANT w Europie oraz inicjatywy FOREST, mającej na celu uzyskanie stabilnego finasowania tego typu sieci, poprzez wpisanie ich na ogólnoeuropejską mapę drogową. Polska, dzięki sieci PIONIER i projektowi PIONIER-LAB, aktywnie uczestniczy w tych działaniach, dostarczając zarówno zaplecze techniczne, jak i doświadczenie badawcze.


Krzysztof Kołat, Krzysztof Turza

Kategorie
#Technologie: Z szafy inżyniera

Polska w erze technologii przyszłości – środowisko naukowe na drodze technologii kwantowych

Rok 2025 ogłoszony został przez Organizację Narodów Zjednoczonych Międzynarodowym Rokiem Nauki i Technologii Kwantowej, podkreślając jej rolę we współczesnym świecie. Zaledwie 100 lat temu, 9 lipca 1925 roku, Werner Heisenberg napisał list do swojego przyjaciela, kolegi i najzagorzalszego krytyka, Wolfganga Pauliego. Kilka tygodni wcześniej Heisenberg powrócił z położonej na Morzu Północnym wyspy Helgoland, gdzie położył podwaliny pod współczesną mechanikę kwantową i zmienił nasze rozumienie świata atomowego. List przechowywany w CERN symbolicznie uznaje się za okres początku dyskusji na temat mechaniki kwantowej.

Powyższe fakty pozwalają przypuszczać, że kolejne lata upłyną pod znakiem kontynuacji II rewolucji kwantowej – dalsze badania i rozwój w tej dziedzinie przekładają się bowiem na wiele aspektów naszego życia codziennego i gospodarki. Odnajdujemy ją w takich obszarach jak medycyna i farmacja, chemia i biologia czy wreszcie tak ważne bezpieczeństwo.

W świetle tych wydarzeń warto przypomnieć co dzieje się na naszym podwórku. Minął rok od produkcyjnego uruchomienia sieci dystrybucji klucza kwantowego w PIONIERze, zrealizowanej w ramach projektu PIONIER-Q (https://www.news.pionier.net.pl/uruchomienie-sieci-pionier-q/). W kilku lokalizacjach naszych partnerów z Konsorcjum PIONIER zainstalowano komputery kantowe, bazujące na różnych uzupełniających się technologiach. A w ostatnim czasie, w ramach inicjatywy europejskiej EuroQCI, pracujemy z naszymi partnerami nad możliwością realizacji międzynarodowych połączeń kwantowych.

Ogólnopolska Sieć Optyczna Nauki PIONIER od lat stanowi fundament infrastruktury informatycznej nauki, będąc podstawą realizacji licznych projektów badawczych, osadzonych w rzeczywistym, pozalaboratoryjnym, środowisku sieci telekomunikacyjnej. Na bazie tej infrastruktury powstał m.in. projekt PIONIER-Q – sieć dystrybucji klucza kwantowego (QKD), o długości ponad 1,7 tys. km, łączy wszystkie węzły KDM. W wyniku realizacji PIONIER-Q powstało unikatowe środowisko badawcze, łączące klasyczne sieci z komponentami kwantowymi – kanałami kwantowej dystrybucji klucza, testami protokołów i eksperymentami. Projekt ten jest częścią większej strategii EuroQCI oraz IRIS2, w której występujemy jako katalizator zastosowań technologii kwantowych w sieciach telekomunikacyjnych i centrach danych.

Kolejnym polem zastosowań technologii kwantowych w rodzimej przestrzeni badawczej są obliczenia kwantowe. W ostatnich latach w Polsce zainstalowano kilka komputerów kwantowych zrealizowanych w różnych technologiach; o różnorodności tych technologii pisaliśmy w jednym z ostatnich wydań PIONIER News (https://www.news.pionier.net.pl/pionierowe/).

W grudniu 2023 roku w Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym zainstalowano dwa kwantowe komputery optyczne PT-1 firmy ORCA Computing. Dzięki integracji z istniejącymi zasobami superkomputerowymi powstało unikalne środowisko obliczeniowe, łączące moc klasycznych procesorów GPU z fotonicznymi procesorami kwantowymi QPU, umożliwiając testowanie innowacyjnych zastosowań technologii kwantowych.

22 maja 2025 roku we Wrocławskim Centrum Sieciowo-Superkomputerowym uruchomiono komputer kwantowy, oparty na technologii kubitów nadprzewodzących w niskiej temperaturze – ODRA 5, pierwszy tego typu w Polsce.

Nieco ponad miesiąc później, 23 czerwca br., w Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym zaprezentowano komputer kwantowy PIAST-Q (www.piast-q.eu), oparty na technologii uwięzionych jonów. To pierwszy zademonstrowany system kwantowy w ramach europejskiej infrastruktury EuroHPC JU, oferujący 20 wysokiej jakości fizycznych kubitów. Komputer kwantowy PIAST-Q, podobnie jak optyczne komputery kwantowe, zostanie zintegrowany z klasycznymi systemami superkomputerowymi w PCSS, co umożliwi rozwój hybrydowych metod obliczeń kwantowo-klasycznych. Celem integracji jest doskonalenie technik symulacyjnych oraz ich zastosowań w takich obszarach jak optymalizacja kombinatoryczna, chemia i fizyka kwantowa, symulacje materiałowe czy kwantowe uczenie maszynowe w ramach międzynarodowego konsorcjum EuroQCS-Poland.

Równolegle, ACK Cyfronet AGH odpowiada w ramach innego konsorcjum – LUMI-Q – za udostępnianie użytkownikom w Polsce zasobów komputera kwantowego VLQ. System ten, oparty na technologii nadprzewodzących kubitów i nowej topologii połączeń między nimi, został już zainstalowany w ośrodku IT4Innovations w Ostrawie. Częścią działań jest również wsparcie użytkowników poprzez umożliwienie prowadzenia obliczeń hybrydowych z wykorzystaniem superkomputera Helios i infrastruktury PL-Grid. Warto podkreślić, że 1 października 2025 roku, podczas konferencji EuroHPC User Days 2025, zaprezentowano pierwsze demonstracje testowe wykorzystania dwóch komputerów kwantowych EuroHPC — PIAST-Q i VLQ, rozpoczynając tym samym przygotowania do zdalnego udostępnienia dla użytkowników końcowych nowej infrastruktury kwantowych komputerów w sieci PIONIER i GÉANT.

A co nowego … W ramach nowych inicjatyw planuje się budowę transgranicznych połączeń w technologii QKD, które umożliwią połączenie sieci PIONIER-Q z jej odpowiednikami w krajach sąsiadujących z Polską oraz budowę pełnoskalowej sieci EuroQCI. W sieci PIONIER planowane jest również testowanie oraz wdrażanie szerokiego spektrum technologii opartych na metrologii kwantowej.

Krzysztof Kołat, Piotr Rydlichowski

Rys. źródło: Niklas Elmehed © Nobel Prize Outreach

Kategorie
#Technologie: Aktualności

PIONIER na konferencji SC25 w Saint Louis

SC25 (Supercomputing 25) to Międzynarodowa Konferencja Obliczeń Wysokowydajnych, Sieci, Pamięci Masowych i Analiz, która rozpocznie się 16 listopada i potrwa do 21. SC to najważniejsze globalne spotkanie specjalistów HPC, badaczy, edukatorów, operatorów systemów, programistów i pionierów obliczeń kwantowych.

Konferencja SC25 będzie kolejną okazją do prezentowania projektów i licznych udanych przedsięwzięć realizowanych w ramach Konsorcjum PIONIER. Hasłem tegorocznego wydarzenia jest HPC ignites  – HPC rozpala.

Stoisko PCSS/PIONIER – Polish Optical Internet będzie miało numer #2918 i będzie koordynowane przez Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe. Na stoisku zaprezentowane zostaną
kwestie AI: Fabryki Sztucznej Inteligencji w Polsce – PIAST AI oraz GAIA AI. Będzie także szansa na zaprezentowanie obszarów działań kwantowych: projekt PIONIER-Q – Ogólnopolska Kwantowa Infrastruktura Komunikacyjna oraz komputer kwantowy PIAST-Q – komputer kwantowy EuroHPC zlokalizowany w PCSS w Poznaniu, oparty się na technologii uwięzionych jonów.

W ramach PIONIER-Q na stoisku będzie prezentowane demo zatytułowane: “PIONIER-Q National Quantum Communication Network Operation and services”. Poza tym prezentowany będzie katalog usług PIONIERa, a także inne projekty, min. KMD4EOSC czy HERIFORGE.

Istotnym elementem każdej konferencji jest ogłoszenie listy TOP500 oraz ogłaszanie miejsc poszczególnych maszyn, które stoją w siedzibach poszczególnych członków Konsorcjum PIONIER.

Inżynierowie sieciowi ICM UW po raz kolejny biorą właśnie czynny udział w przygotowaniach do budowy sieci podczas konferencji Supercomputing’ 25, którą zaprezentują w tym roku.

Magdalena Baranowska-Szczepańska