Kategoria: #Ludzie: Z historii PIONIERa

Nie wszyscy z Państwa pamiętają, że uruchomienie pierwszego fragmentu sieci miało miejsce w październiku 2003 roku, a więc 18 lat temu! O tym wydarzeniu przypominają nam na szczęście materiały zgromadzone w archiwach Mediateki PIONIERa (zarówno w formie materiałów pisanych jak i fotografii).

Uruchamiany fragment sieci, przedstawiony schematycznie w formie animacji (poniżej), wiązał się z oddaniem do eksploatacji 2648 km linii światłowodowych, które połączyły 16 miejskich sieci akademickich (BIAMAN, BYDMAN, CZESTMAN, TASK, KIELMAN, ACK CYFRONET, LODMAN, OLMAN, POZMAN, RAMAN, ŚASK, TORMAN, NASK, ICM UW, WCSS, ZIELMAN) oraz 5 ośrodków Komputerów Dużej Mocy (CYFRONET, ICM, PCSS, TASK, WCSS).

Była to pierwsza w Europie krajowa sieć akademicka, która wykorzystywała własne włókna światłowodowe. Włókna te zbudowane zostały w dwóch modelach inwestycyjnych: włókna umieszczone we wspólnym kablu z innym operatorem telekomunikacyjnym oraz w postaci linii światłowodowej (ADSS, OPGW) zawieszonej na konstrukcji wsporczej linii energetycznej 110 kV udostępnionej przez operatora systemu energetycznego w zamian za udostępnienie części włókien w kablu. Na włóknach tych uruchomiono transmisję optyczną DWDM w technologii 10 Gigabit Ethernet. Infrastruktura techniczna uruchamianego fragmentu sieci PIONIER zrealizowana została w postaci doziemnych (74%) jak i napowietrznych (26%) odcinków linii kablowych.

Do symbolicznego „odpalenia” pierwszych odcinków sieci PIONIER doszło przy okazji Jubileuszu 10-lecia jakie obchodził operator sieci – Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe. Wśród zaproszonych gości nie zabrakło przedstawicieli Jednostek Wiodących MAN, jak chociażby: Janusza Baranowskiego z ZIELMAN, Zbigniewa Skindera i Janusza Szykownego z BYDMAN, Józefa Janyszka z WCSS, Jerzego Żenkiewicza z TORMAN, Marka Ganczarskiego z MAN Opole, Sławomira Połomskiego z TASK, Piotra Sąsiedzkiego z SASK Gliwice,  śp. Mariana Nogi z ACK CYFRONET AGH, Zbigniewa Sendera z KIELMAN, Wiesława Wasilewskiego i Witolda Kmity z RAMAN, Marii Trąmpczyńskiej i Andrzeja Skrzeczkowskiego z NASK, Grażyny Omarskiej z UW ICM, Sławomira Sorko i Cezarego Citko z BIAMAN, a także Romana Wyrzykowskiego z CZESTMAN, Stanisława Starzaka i Mirosława Kopcia z LODMAN czy Andrzeja Bobyka z LUBMAN, których uwieczniono na zdjęciach z tej uroczystości, a które obecnie zasilają zbiory Mediateki PIONIERa.

Uroczystość ta stała się impulsem do natychmiastowego powołania miesiąc później Konsorcjum PIONIER, ale o tym przeczytacie Państwo w kolejnym numerze PIONIER News.

Uruchamiana sieć PIONIER była siecią nowej generacji o parametrach o rząd wyższych niż w sieciach komercyjnych. Obecnie sieć ta ulega głębokiej modernizacji w zakresie technologii i usług, dzięki projektowi PIONIER-LAB z Polskiej Mapy Infrastruktury Badawczej.

Poniżej przedstawiamy kilka wybranych zdjęć z uruchomienia pierwszych odcinków sieci ze zbiorów archiwalnych PIONIERa.

Katarzyna Siudzińska

Zainicjowanie wydania czasopisma PIONIER magazine miało na celu zacieśnienie więzi pomiędzy MANami skupionymi wokół sieci PIONIER, co stało się również okazją do lepszego poznania, „podejrzenia” prac prowadzonych w ramach projektów badawczo-rozwojowych z dziedziny nowoczesnych sieci, technologii gridowych, infrastruktury szerokopasmowego Internetu czy rozwiązań dla społeczeństwa informacyjnego.

Wśród stałych rubryk pojawiały się takie jak: „sieci NREN”- gdzie prezentowane były partnerskie sieci naukowo-badawcze, „projekty PIONIERa” – te rozwijane w środowisku sieci PIONIER, zarówno lokalne „aplikacje PIONIERa”, jak i te powstające w ramach programów europejskich. Pod hasłem „dobre praktyki” opisywane były natomiast wszystkie inicjatywy, które warto naśladować.

W każdym numerze znalazło się też miejsce na opisanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych. Nie zabrakło również wywiadów z ciekawymi osobowościami PIONIERa, jak chociażby z Przewodniczącym Rady Konsorcjum PIONIER profesorem Kazimierzem Wiatrem, „e-Ojcem” profesorem Janem Węglarzem, czy „PIONIERem z Wybrzeża” Mścisławem Nakoniecznym, a także śp. profesorem Danielem Józefem Bemem, który nazywał siebie „niedoszłym lotnikiem”. O „radosnej przyszłości Internetu” można było przeczytać w wywiadzie z doktorem Maciejem Stroińskim, a o tym jak „wychowywać zdrowych inżynierów” podzielił się z czytelnikami doktor Stanisław Starzak. W czasopiśmie pojawiły się też artykuły dotyczące Konsorcjum PIONIER, w których poszczególne Jednostki Wiodące miały okazję przedstawić swoje unikalne badania i projekty, a także reportaże z imprez, w których brali udział przedstawiciele PIONIERa. Nie mogło zabraknąć również raportów z bieżącego stanu infrastruktury całego Polskiego Internetu Optycznego. Natomiast „kalendarium” informowało o ważnych dla członków Konsorcjum i użytkowników sieci PIONIER wydarzeniach, jak Jubileusze związane z działaniem sieci PIONIER, czy istnieniem MANów.

Pojawiały się także wydania specjalne pisma, skojarzone chociażby z organizowaną przez kolejne 3 lata, od roku 2010 począwszy, „Konferencją i3: internet-infrastruktury-innowacje”.

Wszystkie przywołane materiały i bogate ilustracje dostępne są dla Państwa w Mediatece PIONIERa.

Bardzo cieszył fakt, że czasopismo to zostało pozytywnie przyjęte przez środowisko skupione wokół Polskiego Internetu Optycznego, a przedstawiciele MANów zaangażowali się w tworzenie treści jak i, w szerokim tego słowa znaczeniu, współredakcję czasopisma.

Obecnie ukazujący się PIONIER news jest unowocześnioną wersją PIONIER magazine i liczymy, że stanie się on godnym jego następcą. Dzięki wydawaniu go w wersji cyfrowej, prócz tekstu i ilustracji możliwe jest zamieszczanie również ciekawych linków czy filmów, co daje większe możliwości dzielenia się zawartymi w nim treściami. Zachęcamy wszystkich Państwa do aktywnego udziału w redakcji naszego Newslettera. Liczymy także na Wasze pomysły i tematy warte uwagi.

1 (01) 2008	1 (02) 2009
2 (03) 2009	3 (04) 2009
1 (05) 2010	1 (06) 2011
2 (07) 2011	3 (08) 2011
4 (09) 2011	1 (10) 2012
i3 2009	i3 2010
eng 2009	eng 2012

Katarzyna Siudzińska

Komitet Badań Naukowych (w lipcu 2000 roku), po wcześniejszym przyjęciu do realizacji „Programu rozwoju infrastruktury informatycznej polskiego środowiska naukowo-akademickiego na lata 2001-2005, „PIONIER: Polski Internet Optyczny- Zaawansowane Aplikacje, Usługi i Technologie dla Społeczeństwa Informacyjnego”, skierował do operatorów telekomunikacyjnych, organów administracji rządowej i samorządowej zaproszenie do współpracy w zakresie budowy światłowodowej sieci krajowej.

Sprecyzowania wizji technicznej tej sieci, przy uwzględnieniu krajowych ograniczeń i możliwości operatorów telekomunikacyjnych,  podjęła się grupa przedstawicieli pięciu Jednostek Wiodących: Mścisław Nakonieczny z MAN Gdańsk, Marian Noga z MAN Kraków, Piotr Sąsiedzki z MAN Gliwice, Stanisław Starzak z MAN Łódź i Maciej Stroiński z MAN Poznań, którzy byli także współautorami programu PIONIER.

Intensywność rozmów i negocjacji rosła, a wraz z nią potrzeba formalnego usankcjonowania tego Zespołu. Dlatego też w marcu 2001 roku Dyrektor IChB PAN oficjalnie powołał tych Panów do Środowiskowego Zespołu Negocjacyjnego. Stan prowadzonych rozmów i negocjacji został przez Środowiskowy Zespół Negocjacyjny podsumowany w kwietniu 2001 roku podczas 3-dniowego posiedzenia, w trakcie trwania konferencji PIONIER2001.

Równolegle z procesem przygotowania do budowy, biegły środowiskowe prace związane z organizacją oraz logistyką przyszłej sieci i jej działania. W dniu 25.04.2001 przedstawiciele Jednostek Wiodących podpisali Porozumienie, w którym zadeklarowali wolę wszechstronnego współdziałania w zakresie budowy Ogólnopolskiej Sieci Optycznej jednostek naukowo-akademickich PIONIER, a następnie jej eksploatacji.

Kiedy wizja budowy stawała się coraz bardziej realna, na środowiskowym spotkaniu w Gliwicach, w dniu 31.07.2001 roku, podpisane zostało „Porozumienie o utworzeniu Konsorcjum na rzecz eksploatacji i użytkowania Ogólnopolskiej Sieci Optycznej jednostek naukowo-akademickich PIONIER” określające reguły budowy i utrzymania sieci. Otworzyło to formalną drogę do rozpoczęcia budowy sieci. A we wrześniu jeszcze tego samego roku PCSS, jako operatorowi sieci POL-34 koordynującemu budowę sieci PIONIER, została przyznana pierwsza rata dotacji na budowę sieci.

Wielka budowa mogła się już rozpocząć. W efekcie działań Środowiskowego Zespołu Negocjacyjnego, w końcu 2001 roku zostały podpisane 3 pierwsze umowy związane z budową sieci PIONIER – z firmą Szeptel na sprzedaż 6 włókien światłowodowych wraz z dowiązaniami na odcinku Warszawa-Białystok (28.11.2001), TELBANK (dzisiaj EXATEL) na budowę 16 włókien światłowodowych w relacjach Gdańsk-Toruń, Toruń-Bydgoszcz, Bydgoszcz-Poznań, Poznań-Zielona Góra, Zielona Góra—Wrocław, Wrocław-Opole, Opole-Katowice (28.11.2001) i ALTERNET na zakup prawa drogi, zakup projektów technicznych na realizację zadań w zakresie realizacji inwestycji na energetycznej linii napowietrznej w relacji Sochaczew-Łódź, Częstochowa-Katowice oraz powierzenie zastępstwa inwestycyjnego w zakresie realizacji inwestycji (28.11.2001).

Budowa to już oddzielna opowieść o wytrwałości i realizacji planów niezależnie od przeciwności losu. Przedstawimy ją przy innej okazji.

Wydarzenia sprzed 20 lat stały się początkiem wielkiej sieciowej przygody, bowiem oprócz zrealizowania sieci PIONIER w następnych latach, w tym samym gronie rozbudowane zostały MANy oraz sieć PIONIER w ramach projektów NewMAN i 100net, a także pojawiły się  usługi dodane, powstałe w projektach PLATON i MAN-HA. A obecnie powstaje nowoczesny ekosystem sieciowo-usługowy w ramach projektu PIONIER-LAB.

We wspomnieniach warto powracać do tych PIONIERskich czasów, czerpiąc z tego impuls do dalszych działań.

Katarzyna Siudzińska

Pierwszym ważnym dla Polski wydarzeniem związanym z konferencją, która odbywała się w październiku 1998 roku w Dreźnie, było przyjęcie (podczas stowarzyszonego z konferencją General Assembly Meeting) PCSS, jako operatora sieci POL-34, do organizacji TERENA w roli Associate Member.

W roku 2004 z kolei, podczas konferencji na Rodos, polskie środowisko naukowe zaproszone zostało do zorganizowania kolejnej edycji właśnie w Polsce, a dokładniej mówiąc w Poznaniu. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że konferencja ta była pierwszą organizowaną w państwie Europy Centralnej i pierwszą w historii, gdzie liczba jej uczestników przekroczyła 500 osób. Organizacja wydarzenia na taką skalę wiązała się oczywiście z ogromem pracy i zaangażowania ze strony organizatora. Zadaniu na szczęście udało się sprostać, a 21. edycja konferencji TNC w Poznaniu była bardzo pozytywnie komentowana przez uczestników kolejnej 22. edycji konferencji w Catanii.

Następne lata to okres intensywnego uczestnictwa polskich przedstawicieli i PIONIERa w kolejnych konferencjach (2007-Lyngby, 2008-Brugia, 2009-Malaga, 2010-Wilno, 2011-Praga, 2012-Reykjavik, 2013-Maastricht, 2014-Dublin, 2015-Porto), w których wygłosili oni wiele referatów, brali udział w skojarzonych wystawach i czynnie uczestniczyli w grupach roboczych organizacji TERENA.

Podczas konferencji w Pradze, w maju 2016 roku PIONIER, za pośrednictwem PCSS, stał się partnerem technologicznym tego wydarzenia. Od tego momentu, bazując na doświadczeniach usługi telewizji PlatonTV, co roku (2017-Linz, 2018-Trondheim, 2019-Tallinn) realizował on m.in. audiowizualne przygotowanie konferencji, w tym opracowanie graficzne i multimedialne sesji plenarnych oraz koordynację sesji otwierających i zamykających, a także, w specjalnie przygotowanym na tę okazję studio, przeprowadzał wywiady z interesującymi gośćmi i uczestnikami konferencji. PCSS prowadził również oficjalny serwis konferencji, system rejestracji, realizował telewizyjną stronę sesji w sali plenarnej. Od 2019 roku uczestnikom TNC towarzyszy także aplikacja Conference4me, opracowana i rozwijana przez specjalistów z PCSS.

Polska aktywność w środowisku sieciowym jest zauważana i doceniana. W czerwcu 2017 roku, podczas konferencji w Linz, polscy naukowcy – mgr inż. Maja Górecka-Wolniewicz i dr Tomasz Wolniewicz otrzymali prestiżową nagrodę GÉANT Community Award 2017 za pracę na rzecz społeczności GÉANT oraz wieloletni wkład we wspólne projekty środowiska, w szczególności za ich udział w rozwój eduroam i eduGAIN. A Bartłomiej Idzikowski z Działu Nowych Mediów PCSS (współtwórca oprogramowania eduMEET), podczas zorganizowanej w dniu 11. czerwca 2020 roku wirtualnej sesji, został laureatem nagrody Medal of Honour, przyznawanej corocznie przez Fundację im. Karela Vietscha. Sesja ta zastępowała, ze względu na pandemię, konferencję TNC 2020, która pierwotnie odbyć się miała w brytyjskim Brighton.

A ponieważ sytuacja pandemiczna na świecie nadal się utrzymuje, w roku 2021 organizatorzy konferencji TNC zapowiedzieli kolejną jej edycję w trybie on-line. Odbędzie się ona w dniach 21-25. czerwca 2021, gdzie do współpracy w tym wydarzeniu zaproszony został również zespół PCSS. Portal rejestracyjny jest już otwarty pod adresem https://tnc21.geant.org/.

Zapraszamy więc do zgłaszania swojego udziału i do wirtualnego zobaczenia już wkrótce.

Wspomnienia o przeszłych konferencjach przywołaliśmy między innymi po to, aby zaproponować ich uczestnikom odszukanie w swojej dokumentacji zdjęć z udziału w tych wydarzeniach i wzbogacenie nimi naszej Mediateki.

Katarzyna Siudzińska

Sieć POL-34 już pół roku wcześniej miała swój kanał zagraniczny (satelitarny) Łódź – Sztokholm o przepustowości 4Mb/s, a antena satelitarna od tego połączenia do dziś stoi na kampusie Politechniki Łódzkiej. Jednak połączenie do sieci TEN-155 było swoistą rewolucją, a aranżacja tego połączenia do Frankfurtu n/Menem ciekawą opowieścią.

A wszystko zaczęło w drugiej połowie 1998 roku od obserwacji, że polska sieć energetyczna i nasz partner telekomunikacyjny TEL-ENERGO ma połączenie z siecią energetyczną we wschodnich landach Niemiec, gdzie działał lokalny operator energetyczny ENVIATEL (wcześniej ESTEL).

Silna 4-osobowa grupa z Polski wybrała się więc na spotkanie z nimi w Berlinie. W grupie tej byli: Artur Binczewski, Norbert Meyer, Staszek Starzak i Maciej Stroiński. Długo przekonywali Prezesów tej firmy do niestandardowego myślenia. Później nastąpiła rewizyta i przedstawiciele z Niemiec przyjechali do Poznania, gdzie lody zostały przełamane dzięki profesorowi Janowi Węglarzowi, gdy okazało się, że jeden z prezesów i prof. Węglarz mniej więcej w tym samym czasie byli na studenckich praktykach w Gdańsku.

I tak wyswataliśmy polskiego i niemieckiego operatora w dziele budowy kanału cyfrowego do Frankfurtu. Był to początek drogi, bo w ówczesnym stanie prawnym, trzeba było posiadać pozwolenie na obsługę ruchu zagranicznego, ale to było już zadanie dla TEL-ENERGO.

W efekcie, 3 marca 1999 roku doszło do podpisania umowy z MAN-ami, regulującej zasady dostępu do tego kanału. Dziś, po 22 latach ekosystem PIONIER/MANy dysponuje połączeniami zagranicznymi o łącznej przepustowości 345Gb/s, w tym do pan-europejskiej sieci naukowej GÉANT 120Gb/s. A więc przepustowość dla łączności zagranicznej wzrosła 10 tysięcy razy!

Katarzyna Siudzińska